Oruç

1933 yılından, Ramiz (Gökçe) çizmiş. Siyasi propaganda amaçlı, "mejaş" veren türden...Yeni cumhuriyetin onuncu yılı, üstelik Ramazan ayı, espri o bağlamdan çıkmış... İlgi çekiciliği şu yüzden: üst başlık Laiklik vurgusuna dayalı, Tüccar "ikram" ediyor, Memur "yemem" diyor. Memur, Laik Türkiye'de komisyon, bahşiş ve rüşvet almıyor artık mı demek istenmiş yoksa hafif sarakaya alarak soruyorum, Ramazan vesilesiyle, geçici olarak mı almıyor denmiş, bence belirsiz. 

Tüccarın, ticaretle uğraşanların her zaman kötü niyetli, düzenbaz dalavereci çizilmesiyse ayrıca incelenmeye değer. O tüccar Yahudi olunca, Amerikalı olunca, İngiliz olunca rahat konuşuluyor ama yerli olunca hafiften yalpalıyorlar aslında. Bu karikatür, o yalpalayan karikatürlerden. 

Halbuki 1939 tarihli şu karikatüre bakın..."Bazı Yahudi Tüccarlar" dese de çok net...Fıçının içinden fare olarak çıkıyor Yahudi...Bir de "açık göz" ifadesine dikkat! Otuzlu yıllarda bu bir aşağılama ifadesi...Zaman içinde yumuşayıp olumlu nitelikler kazansa da o günlerde açıkgöz olmak küfür anlamında. Tüccar dediğin açıkgöz olmak zorunda olduğu için baştan kirlenen ve kirli olan biri.

Bu benim çok sevdiğim bir karikatür , 1931 yılından. Serbest Fırka'ya karşı çizilmiş. Liberalizm, İngiltere'den kovuluyor. Bir kadın olarak çizilmiş, kahpe olarak niteleniyor, Fethi Okyar'a koşuyor...(Akbaba, 8.10.1931). Türkiye'de liberalizm denince ne anlaşıldığını gösteren bir zihniyet bu...Ticaretle liberalizm, tüccarla liberal çoğu zaman eş anlamda kullanılıyor. Daha ağır konuşulmak istendiğinde "fahişe" "orospu" klişesine başvuluyor. 

Uzun hikâyeler... Rejimin düşmanlarını sıralamak lazım aslında...Bugünün hakim ve muhalif zihniyetlerini anlamak için o çok satanlar listesini arada bir yoklamak lazım. Çünkü onun da ticareti var...