İrem'i Beklerken Kafa'da

Kafa dergisinde çizgi romanımız İrem'i Beklerken devam ediyor... Ben yazdım, Sefa (Sofuoğlu) çizdi...

Ağaç

İleride Işık Var

Ka!

El Üstüne El

Sarı

Sineğin Bile Öğürdüğü...

Suriye bölününce, beklemediğimiz bir karambole düştük... Yönetemedik olup bitenleri... Yönetemeyeceğimiz de aşikardı zaten. Dış dünyada neler olup bittiğiyle hiç ilgilenmediğimiz için Suriye'de ne olup bttiğini hiç bilmiyorduk... Bilen yok değil ama hükümet, paranoya içinde "bizden mi değil mi" diye memlekete baktığı için, aklı başında insanlarla konuşamaz oldu kaç yıldır...

Sokaktakileri hiç saymıyorum, delice ve ahmakça bir tutkuyla Fetih törenleri yapıyoruz, sonra da kalkıp Suriye'den gelen göçmenlerden iğreniyoruz. Sokaktaki insanı en iyi anlatan soru bence şu, Suriyelilere bakıp "Müslüman mıymış" diye soruyorlar ya hakkaten bayılıyorum buna.

Ülkeyi yöneten kadronun onlardan farkı yok tabii. Gelenlere bakıyor,  öfkeli olanlarıyla öfkeleniyor, kederli olanıyla kederleniyorlar çünkü. Her sakallıyı Müslüman ve kendilerinden sayıyorlar...

Değil ama işte. Sineğin bile öğüreceği, çocuğun görse korkacağı eli silahlı katillerle yer içersen, işimize yarar diye sırtını sıvazlarsan şu olur. Kurtla bir olup ulumazsan kurt gün gelir kendine yem eder seni...

Ankara'da işe yaramaz adamlar için "kurtla güler, kuzuyla ağlar" derler, herkesin kendisini sevmesini isteyenler için söylenir, herkesi idare edebileceğini sananlar için söylenir vs...

Kuzu neyse de, ateş olsa ne olur da...

Kurt öyle değil, eve alsan evdekine, sokağa bıraksan sokaktakine saldırır... Bahçede tutalım, korkması gereken korksun dedin diyelim... ki AKP'liler bunu yapmışlardı, IŞID'a laf söyletmiyorlardı...E ne oldu şimdi mi diyeceğiz, haklıyız çünkü.

Haklı olmak da bir şeyi değiştirmiyor ayrıca...Geldiler işte, çöreklendiler, uluya uluya kuzu avına çıktılar...Bomba atarlar, adam öldürür, asker ve sivil tanımadan saldırırlar...

Aynı dili, aynı ruhu konuşuyoruz diye sevindiğin adamlar seni de yiyecekler...

Yansır

1453

Kredi karşı şifresi 1453 olan ahali, bir türlü doyamadı geberdiler demeye...Yiğitlik ve meydan okuma pozu, aptallık ölçüsünde bir şişinmeyle, kredi karşı şifresinden başlıyor... Mecaz yapmıyorum, bir göndermede bulunmuyorum, 1453'ü kartına şifre olarak seçen onbinlerce Türk'ten söz ediyorum...

Cin Yedi, Şeytan Duasını Okudu

Kaç yaşıma geldim, ömrümü yedi gibi geliyor bana, bu karanlık güçler lafı kadar beni çıldırtan başka bir şey bilmiyorum. Sürekli birileri öldürülüyor, sürekli bombalar patlıyor, dönüp dolaşıp, işte Türkiye'nin iç huzurunu bozanlara, yok iç savaş çıkartmak isteyenlere, yok gizli güçlere, yok Amerika, yok Rusya, yok  Almanya, yok İsrail'e geliyor, gırla gidiyor...Bitmiyor...

Yine gencecik insanlar öldü, yine aynı şeyleri duyuyoruz.

Cin yedi, şeytan duasını okudu, karanlık güç fitilini ateşledi, öyle mi?

Yahu biz oturttuk o adamı sofraya...Katil olduğunu bile bile...diyebiliyor musun?

Diyemiyorsun. Geçelim, o karanlık güçler masalını...Fişek vermişsen, niye patladı diyemezsin...

Cool

Yaşadığımız dönemin en çok kullanılan veya en süratli yaygınlaşan nitelemelerinden biri, cool. Butün popüler sözcükler gibi, kırk çeşit anlamda, vara yoğa kullanılıyor... Sadece google görsellerine bile baktığınızda kafa karışıklığını görebiliyorsunuz. Doğrusu budur diyebileceğiniz bir şey değil..

Birisi sorduğunda, benim ölçüm, özgüvenli bir soğukkanlılık...Ancak öyle tarif edebiliyorum.

Yukarıdaki kedi bana sorarsanız aşağıdakiyle kıyaslandığında net olarak cool duruyor... İkincisi konuşken, dert anlatan bir yoksul sanki, işportacı kadar askıntı ve geveze görünüyor, meramını anlatıyor, ikna etmeye çalışıyor, karşısındakine göre konuşuyor hatta. Bu kadar konuşan biri cool olamaz mesela...
 

Yukarıdaki kedinin göz ucuyla bakışına sitakse ettiğimizde ne görüyoruz peki?...O kadar kendinden emin ki... Uzun uzadıya bile konuşmasına gerek yok...Ben gidiyorum, sana da bi şey demiyorum veya daha ne diyeyim artık bakışı bu...

Tamam çözdüm ben bu işi...Birinsi cool, ikincisi uncool...Bitti.

Keşke hayatı ve tarihi daha çok hikâyeleştirsek

Ülke tarihinin önemli siyasi olaylarını hikâye olarak anlatamadığımızı düşünüyorum. Epik bir akışkanlık, hamasi bir dil ve piyesvari bir teatrallikten fazlasını çıkaramıyoruz. Yayıncılar, yapımcılar, bürokratlar, geniş anlamıyla üreticiler tarihe bakarken çocuksulaşıyorlar. Krallar olmadan tarihi anlatmak bize ya nafile geliyor ya da günah raddesinde suç. Onlar olmadan hikâyeler tatsız, yavan, yetersiz bulunuyor. Sıradan insanların hükmü yok bizim için. Dönüp dolaşıp marş söyletiyoruz onlara, geçit törenine sokuyoruz. Tarihin kahramanı binbir çeşit versiyonuyla Ulubatlı Hasan oluyor ve hiç şaşmıyor. Öğretmenleri, imamları, devrimcileri, şehitleri, askerleri, sanatçıları sloganlarla sunuyoruz. Başka türlüsü hoşumuza gitmiyor, bizi kesmiyor. Bu kadar gökdeleni boşuna yapmıyoruz, her yerden görünsün, hayran olunsun istiyoruz. Meramım yanlış anlaşılmasın, ah vah etmiyorum, biz böyle anlatmayı seviyoruz demek istiyorum. Gezi Ayaklanmasını anlatabilecek miyiz örneğin? Romantize edilecek, poster havasında bir dönemden diğerine devşirilecek orası muhakkak ama Gezi için nasıl bir hikâye aklediyoruz acaba? 

Erkan Yıldız’ın yazdığı Arda Güler’in çizdiği #İsyan eli yüzü düzgün, temiz çalışılmış, emek verildiği anlaşılan bir albüm. Bir hikâyesi var diyemem, belgeselci bir niyetle oluşturulmuş çünkü. Makale veya siyasi bir deneme gibi duruyor. Yazıya eşlik eden bir illüstrasyon albümü olduğu bile iddia edilebilir. Yayınevlerinin, üretici arkadaşların siyaset ve çizgi roman dendiğinde bu tarza başvurmasından şikâyetçiyim. Mesele Gezi de değil. Önümüzdeki yıl göreceksiniz, Çanakkale Savaşının yüzüncü yılı nedeniyle albümler çıkacak, sizce hikâyeleri olacak mı? Neden hikâye anlatmıyoruz? Ne yapıp edip bir öğreten adam sesi çıkartıyoruz ortaya, davudi, hakikati yüzümüze çarpan, dramatik, göz yaşartıcı bir anlatıcı sesi. Sıradan insanları konuştururken bile büyük laflar ettiriyoruz böyle olunca. Bu ajit-prop refleksi hangi ara sarıp sarmaladı bizi, hep mi böyleydik?

Türkiye’de çizgi roman üretilmiyor, e yeterince çizer yok, o özveri gösterilmiyor, büyük emek istiyor vs. Sorun çok. Bence bir sorun da hikâye diye aklımıza gelen şeylerin büyüklük iddiası. Gezi’nin niye çizgi belgeseli yapılmak zorunda mesela? Herkesin ulaşabileceği çoklukta bir görsel arşiv var. Sayısız video kayıt ve fotoğraf mevcut. Çizgi roman nasıl rekabet edebilir ki bu çoklukla? Sosyologlar, gazeteciler, fotoğrafçılar, graffiticiler, edebiyatçılar hepsi farklı açılardan Gezi’ye bakarak yorumlar yaptılar, yapıyorlar. Çizgi romancılar da başka türlü ve onlara benzemeyen, kendine özgülüklerini belirginleştirerek yorumlar yapmalılar. Çünkü çizgi roman, hikâye anlatan başka türlü bir anlatım aracı…

Yapılabilir mi? Yapılabilir. Küçük bir örnek vereceğim, maksadım iyi kötü ayrımı yapmak değil. Yakınlarda Dirençizgiroman, Gezi Direnişinden Çizgiler adlı bir albüm daha çıktı. Fanzin havasında, ekseriyeti amatör çizgiler ve metinlerden kurulu bir derleme denebilir. Batıda benzerlerini gördüğümüz underground çizgi roman albümlerini de andırıyor. Albümde, Diren Kalbim isimli üç ayrı çizer tarafından çizilen ve birbirini izleyen üç bölümlü kısa bir aşk hikâyesi yer alıyor. Can Yalçınkaya yazmış, Gürdal Akkoç, Emre Yüce ve Çağrı Coşkun çizmiş. Sevdiği kız için eyleme dâhil olan, olup bitenlere sevdiği kız için katlanan gencin hikâyesi büyük siyasi olayların nasıl anlatılabileceğine dair iyi bir alternatif aslında. Hamaseti ve kendine hayranlığı olmayan, bizim o “büyük ve daha büyük” algımıza yakıştıramadığımız sıradanlıkta bir hikâye mi demeli yoksa. Bana kalırsa Gezi’nin kaotikliğini, çeşitliliğini, hatta apolitikliğini ve heyecanını gösterir türden bir potansiyeli var hikâyenin. Tamamlanamıyor, bazen hızlı çizildiği hissi veriyor ama bir tadı var. Fonda bir seyyah gibi dolaşan genç aşığın büyük derdiyle yan yana durduğu meydandaki insanların büyük derdini mukayese edebilir miyiz? Orada insanlar öldü, kör kaldı, dünya kadar dram yaşandı bunu mu anlatacağız diyerek sinirlenecek miyiz yoksa o kalabalığın ve deveranların içindeki küçük dertleri de mesele edecek miyiz?

Çizgi roman, hikâye anlatırsa güçlenebilir, gücünü gösterebilir. Belgeselci, propagandist yönü elbette olabilir ama bu esasından uzaklaşması, zayıflaması demektir. Türkçe yayınlandıkları için hatırlatıyorum, Satrapi’nin Persepolis'i, Spielgelman’ın Maus'u siyasi çizgi romanlar değil mi? Bu kadar çok dile tercüme edilmelerinin nedeni insani hikâyeleri olabilir mi? Bu hikâyeler muhalif değiller mi? Çizgi romanı muhalif kültürün bir parçası olarak teşvik etmek ve yeniden kurmak zorundayız. Çizgi roman, Occupy hareketinin bir parçası olabildiyse eğer bunu hikâye anlatma gücü sayesinde başardı.

Bu yazı daha önce ArkaKapak'ta yayınlanmıştı.
link