derin hakikatler: Yolpalas Cinayeti

Cumartesi, Mart 30, 2024

Yolpalas Cinayeti

Tefrikalar, bir dönemin en önemli eğlenceleri... böyle söyleyince biliyorum tam anlaşılmıyor, romanlar neden "eğlence" olsun diyen çıkabilir, çıkıyor da zaten. Romanları edebiyatın, sanatın, eğitimin, yüksek kültürün bir parçası olarak görebiliriz ama kim ne derse desin eksik bir yorum olur.

Önemli romanlarımızın tamamının önce gazetelerde tefrika edildiğini, siparişle yazıldığını, gazete okurunun beklentilerine göre biçimlendirildiğini aklımızda tutalım. Hatta sadece ilgi gören tefrikaların kitaplaştığını, yazarların telif gelirlerini asıl olarak gazetelerden aldığını da hatırlayalım.

Yani romanlar, hele cumhuriyetin ilk altmış yılında popüler kültürün bir parçasıydı ve olması için de özel çaba gösterilirdi. Radyo ve televizyon reklamları yapılırdı, duvarlara afişler yapıştırılırdı. Duyardık, "bilmem kimin yeni romanı gazeteniz Hürriyet'te" filan...

Ah vah etmenin de bir manası yok, popüler kültür değişen bir şey, örneğin romanlar radyoya da uyarlanırdı, onları da unuttuk... Sonra televizyon çıktı, mecra değiştikçe roman eğlence niteliğinden uzaklaştı, her mecra kendi yıldızlarını çıkardı filan... Uzun hikayeler aslında...

Tefrika edilen romanların nasıl duyurulduğunu, nasıl görselleştirildiğini hep merak eder, takip etmeye, bulmaya çalışırım. Çünkü romanlar gazetenin tirajını artırsın istendiği için reklamlarla duyuruluyor, iyi ressamlar eliyle görselleştiriliyordu. Ben tefrika döneminin sonlarına yetiştim ama Hürriyet'te Yıldız Cıbıroğlu'nun Yaşar Kemal'in İnce Memed romanına her gün ilüstrasyon çizdiğini hatırlıyorum. İddialı bir işti ve İnce Memed tam sayfa yayımlanırdı.

Yukarıdaki ilüstrasyon, otuzlu yılların ünlü çoksatar magazin dergisi Yedigün'den... Münif Fehim, Yolpalas Cinayeti için çizmiş, tefrika kapaktan okuyucuya duyurulmuş.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

Güzelleme

Mizah, hayatın gözü, bütün resimlerin en renklisi. Hayatın dili, bütün seslerin en dayanıklısı. Kahkahanın patronu, özeti gözyaşının. Yasak edilenin hikâyesi. Şehre inmiş Timur fili. Abazan hayıflanmalar. Mizah, resmiyetten çalınmış anlar. Yarası kendisi. Kanadıkça güldürür, kanı muhtevası; kabuk bağlasa tükenecek. Mizah yaşadığı yere benzer. Eşekle sevişir. Hacivata kafa atar; kapıdan döner, bacadan girer icabında. En kibarı sessizce gaz çıkartır, efendinin önünde saygıyla eğilirken. Hayk Mammer, Cilalı İbo, Adanalı Tayfur, Turist Ömer hep açlığa mahkûm. Acısı bilinçaltı. Mizah memlekettir, yaşadığı yere benzer.

link

Münir Özkul, Rindlerin Sahnesinde Kelebek Çırpınışı

Seyrüsefer Defteri

++ Zhou chu chu san hai (2023) hantallığı var, muhafazakarlığı var ama ikinci yarıda tarikat bölümü çok başarılı (9 Nisan).++ Tulsa King Sea1 Ep.3 ve 4'ü seyrettim (8 Nisan).++ Monkey Man (2024) Tuna ile gittik, kamera başarılı, hikayesi oturmuyor ama aksiyonu iyi (7 Nisan).++ Çok Aşk (2023) parçapinçik senaryo, sahne ardışıklığı bile yok, o bakımdan çok ilginç, oyuncu enerjisiyle yürür diye inanılmış, yatırım yapılmış (6 Nisan).++ Tulsa King Sea1 Ep.1 ve 2'yi seyrettim (3 Nisan).++ Kel Diva oyununa D. ile gittik (2 Nisan).++ Güven Bana (2022) ikinci yarı dağılıyor, potansiyelli senaryoymuş, bi de dayak atabilen başrole uygun bir iş gibi durmuyor (1 Nisan).++ Oh soo-jung (2000) flört, öpüşme, gelgitlerle dolu, tekrarlarla hikayesini anlatan bir film, et mi balık mı dedirten anlatılardan (31 Mart).++ Lift (2024) kırk yıl önce bu ölçüde televizyon işleri olurdu, teknolojik yenilenmesi dışında onların bir tık bile üzerinde değil (30 Mart).++ Ricky Stanicky (2024) gişe komedisi, mizahı büyüten karmaşası vasat, oyuncu enerjisi de yüksek olmayınca (29 Mart).++ Out Of Darkness (2022) tempolu bir muamma yapmak istemişler, Homo Sapiens ve rakibi de sosu olmuş, vasat diyelim (28 Mart).++ Road House (2024) aksiyonu ortalamanın üzerinde, Jack role hakkını vermiş, Conor da deliliği ile renk katmış (27 Mart).++ The Gentlemen Sea1 Ep.7 ve 8'i seyrettim (26 Mart).++ Mehmet Erdem-Ahmet Kaya Şarkıları konserine D. ile gittik (25 Mart).++ Her Şey Aşk İçin (2023) oyuncu enerjisiyle yürümeye çalışıyor, gerilimsiz bir senaryosu var, anca bu kadar olabilir (24 Mart).++ Kuvvetli Bir Alkış Sea1 Ep.4, 5 ve 6'yı seyrettim (23 Mart).++ Beshenstvo (2023) fantastik bir şey bekliyordum, doğa filmiymiş, kuduz hikayesi, temposu var, bize kadar gelmesinden belli (22 Mart).++ The Gentlemen Sea1 Ep.5 ve 6'yı seyrettim (21 Mart).++Alice (2022) bir fikri var, enteresan olabilir hissiyle devam ediyorsun, elli yıl öncesinin pulp zekasıyla siyahi ajit prop yapmış, ayın en ilginç kötüsü (20 Mart).++ The Gentlemen Sea1 Ep.3 ve 4'ü seyrettim (19 Mart).++ Neandria (2023) Tuna ile gittik, parçalı bulutlu, dağınık ve RE ortalamasının epey altında bir iş çıkmış (18 Mart).++ Kuvvetli Bir Alkış Sea1 Ep.1, 2 ve 3'ü seyrettim (17 Mart).++ Rheingold (2022) Fatih Akın aurasında mafya hikayesi, bazen belgeselleşiyor, iyi film, bizde sevilmeyecektir, seyreden anlar (15 Mart).++ Damsel (2024) genç ergen kadın masalı-aksiyonu, ilginç değil, yeni değil, Netflix kremalı (15 Mart).++ The Gentlemen Sea1 Ep.3 ve 4'ü seyrettim (14 Mart).++ A Good Person (2023) trajedisi abartılı ama filmin iyicilliği, insani toparlama çabası izlettiriyor, indii filmlerden (13 Mart).++ The Next Three Days (2010) senaryo zaafları filmin inandırıcılığını baştan sona düşürüyor (12 Mart).++ The Gentlemen Sea1 Ep.1 ve 2'yi seyrettim (11 Mart).++ Elvis (2022) Priscilla sebebiyle filmi bir kere daha izledim, fikrim değişmedi: bu film değil gösteri, büyük coşku, Baz L. bir yıldız (10 Mart).++ Priscilla (2023) yanlış oyuncu tercihleri benim için filmin önüne geçti, bu kadar masum bir P. beni inandıramadı (9 Mart).++ Senaryo kampı (5-8 Mart).++ Kominsky Method Sea3 Ep.4, 5 ve 6'yı seyrettim (4 Mart).++Dune: Part Two (2024) Tuna ile gittik, ilkinden daha iyi, serüveni daha doğru ve tempolu kurmuş, seriye bu filmden bile başlanabilir (3 Mart).++ Sarinja-ng-Nangam Sea1 Ep7 ve 8'i seyrettim (2 Mart).++ The Beekeeper (2024) emekliye ayrılmış özel ajanı kızdırıyorlar, Statham aksiyonu senaryodan daha iyiyse mantığı çöpe atalabiliriz diye düşünüyorlar (1 Mart).++ Next Goal Wins (2023) iyicil film, futbol hikayesi sevenlere (29 Şubat).++ Final Cut (2002) orijinalini seyrettikten sonra Fransız uyarlamasını da görmüş oldum, beklediğim gibi eğlenceli, pulp estetiğine matrak bir selam çakılmış (28 Şubat).++ Kominsky Method Sea3 Ep.1, 2 ve 3'ü seyrettim (27 Şubat).++ The Creator (2023) klişe hikaye ama Holivut'ta çekik gözlüler Amerikalıları yener finali ilginç (26 Şubat).++ The Kill Room (2023) fikri var ama temposu ve hınzırlığı yok (25 Şubat).++ Sarinja-ng-Nangam Sea1 Ep5 ve 6'yı seyrettim (24 Şubat).++ Breaking News In Yuba County (2021) hikayesi için her taklayı aşan bir teyzenin hikayesi, başarılı bir mizahı var ama komik olmamayı seçmiş diyelim (23 Şubat).++ Kominsky Method Sea2 Ep.7 ve 8'i seyrettim (22 Şubat).++ Sarinja-ng-Nangam Sea1 Ep3 ve 4'ü seyrettim (21 Şubat).++ True Detective Sea4 Ep5 ve 6'yı seyrettim (20 Şubat).++ Kominsky Method Sea2 Ep.4, 5 ve 6'yı seyrettim (18 Şubat).++ Kül (2024) bu kadar insanın filme ve hikayeye inanması, çekmesi, oynaması, sunması bana olağanüstü geliyor (17 Şubat).++ Sarinja-ng-Nangam Sea1 Ep1 ve 2'yi seyrettim (16 Şubat).++ Hot Fuzz (2007) Tuna ile seyrettik, komedide akıllı-normal üstü yetenekli biri bana işlemiyor gibi geliyor (15 Şubat).++ Eskişehir yolculuğu (13-14 Şubat).++ Griselda Sea1. Ep1 ve 2'yi seyrettim (12 Şubat).++ Poor Thing (2023) Tuna ile seyrettik, güzel film, anlatma iştahıyla uzadığı yerler var ama farklı ve akıllı bir hikaye (11 Şubat).++ True Detective Sea4 Ep3 ve 4'ü seyrettim (10 Şubat).++ Butchers Crossing (2022) belgesel havasında, vahşi doğa ve western folkloru, meraklısına ancak (9 Şubat).++ Kamera o tomeru na! (2017) neşeli ve akıllı bir pulp mizahı olmuş (8 Şubat).++ The Boat (1921) Keaton mizahı ve aksiyonu, kısa bir gazete bantı gibi, karikatürle-çizgi romanla sessiz sinemanın çok ama çok yakın olduğu yıllar (5 Şubat).++ Grumble Through The Dark (2023) edebiyat uyarlamasıymış, karakterler epeyce pulp, gerilim bize geçmiyor, o kız da role uymamış, masum durmuyor (4 Şubat).++ November Criminals (2017) potansiyeli varmış, ama ne senaryo gerilim kurabilmiş, ne de oyuncular bir anlam katabilmiş (3 Şubat).++ The Kominsky Method Sea2 Ep.1, 2 ve 3'ü seyrettim (2 Şubat).++ La sociedad de la nieve (2023) hikayenin kendisi ilginç ve ürkütücü, uçağın düşüş sahnesi enfes çekilmiş, sonrası daha gerilimli kurulabilirmiş, çok belgesel kalmış (1 Şubat).++ True Detective Sea4 Ep1 ve 2'yi seyrettim (31 Ocak).++ Dream Scenario (2023) fikir güzel, sonra temposu düşüyor, Borgli bunu özellikle yapıyor olmalı Syk Pike de böyleydi çünkü (30 Ocak).++ State of Play (2009) nasıl kaçırmışım bilmiyorum, ilham verici bir yoğunluğu ve temposu var, BBC işiymiş, yanii dedirtiyor (29 Ocak).++ Senaryo Kampı ve grip (19-28 Ocak).++ The Kominsky Method Sea1 Ep.7 ve 8'i seyrettim (18 Ocak).++La comtesse noire (1973) Jesus Franco işi bir erotik vampir filmi, türün meraklılarının rağbet gösterdiği bir anlatı, pulp estetiği için iyi örnek diyelim, fazlası yok (17 Ocak).++ Je ne suis pas un homme facile (2018) tüketilmiş bir fikir, finali ilginç olmuş (16 Ocak).++ After Life Sea1 Ep.4, 5 ve 6'yı seyrettim (15 Ocak).++ 60 Minuten (2024) Avrupa işi martial, gerilimi zamana bağlamışlar ama gerilim bizi kesmiyor, çat çut olup bitiyor (14 Ocak).++ The Kominsky Method Sea1 Ep.4, 5 ve 6'yı seyrettim (13 Ocak).++ Gibi Sez2 Ep.5 ve 6'yıseyrettim (12 Ocak).++ Shield For Murder (1954) kötü polis hikayesi, havuz sahnesine bayıldım, ilginç filmmiş (11 Ocak).++ Forst Sea1 ve 2'yi seyrettim (10 Ocak).++ The Kominsky Method Sea1 Ep.1, 2 ve 3'ü seyrettim (9 Ocak).++ Exodus: Gods and Kings (2014) kimi sahneleri cidden iddiası ölçüsünde çok başarılı, gerisi İnanç Dünyası formatında (8 Ocak).++ Year One (2009) Genesis mizahı mı diyelim, National Lampoon mu bilemedim, sevimli salaklıklar silsilesi (7 Ocak).++ Gibi Sez2 Ep.3 ve4'ü seyrettim (6 Ocak).++ After Life Sea1 Ep.1, 2 ve 3'ü seyrettim (4 Ocak).++ The Flash (2023) on yıl önce bu senaryo Flaş'la filan harcanmazdı, bugün iddiasızlığı ölçüsünde eh yani diyelim filme (3 Ocak).++ Birthright Outlaw (2023) tv işi gibi ailemizin westerni olmuş (2 Ocak).++ Leave the World Behind (2023) muamması, karakter anlatma biçimi, göze batmayan edebi geçişleri filan hasılı iyi film (30 Aralık).++ Chicken Run: Dawn of the Nugget (2023) nostaljisine oynamışlar ama ilk filmin gerisinde kalmış, ilkini cazip kılan aksiyonu değildi ayrıca (29 Aralık).++ Wifelike (2022) yetmişli yılların bilimkurgu çizgi romanları gibi, holivut'ta bu kadar kötü oyuncu görmek şaşırtıcı, ayın en pulp işi (28 Aralık).++ Reacher Sea2 Ep1 ve 2'yi seyrettim (27 Aralık).++ Boudica Queen Of War (2023) vasat altı, histori çanel işi diyeceğim, öyle bile değil (26 Aralık).++ No Hard Feelings (2023) hikayeyi özellikle "tutmuşlar", iddia sahibi Cenıfır olmuş, film değil (25 Aralık).++ Silent Night (2023) John Woo diyerek seyrettim, bilgisayara oyunlarının daha doğru senaryosu var, bi de Kinnaman ikna edici değil sanki (24 Aralık).++ Fast Charlie (2023) yetmişli yılların filmi gibi, "kötü adamlarIN" daha iyi işlenmesi gerekirmiş, olup bitenin temposundan figüran kalıyorlar, entrika berhava oluyor (23 Aralık).++ Rebel Moon (2023) beklentimin altında kaldı, taklit ve pastiş görünmek gibi bir endişesi olmamaları ilginçmiş, aksiyon yeter sanmaları filan (22 Aralık).++ Marry me (2022) fan filmi, gişe filmi, peri masalı filmi olması hikayenin asal belirleyicisi, vasat (21 Aralık).++ Red Rocket (2021) Netflix'te bir Mubi filmi, yalanlı dümenli bir kenar ve underground manzarası, ilginç (20 Aralık).++ The Holdovers (2023) iyicil ve güzel film (19 Aralık).++ Blood Simple (1984) Coen kardeşlerin ilk filmi, haliyle ilk film sıkıntıları taşıyor, ağır ve kendine hayran, diğer yandan Coen muzipliği ve şaşırtmacalarının habercisi gibi de ilerliyor (18 Aralık).++ Hayat (2023) Tuna ile gittik, beyfendinin fabrika ayarlarına dönüşü olmuş, güzel film (17 Aralık).++ Gibi Sez.2 Ep1 ve 2'yi seyrettim (16 Aralık).++ Surrounded (2023) bir atmosferi var, kimi açılardan ilginç bir western, teatora tadında durmasa hareketlense başka bir kıvam tuttururmuş (15 Aralık).++ Alphonse Sea1 Ep.5 ve 6'yı seyrettim (14 Aralık).++Jeanne du Barry (2023) Tuna ile gittik, bazen histori çanıl işi gibi olmuş, oyuncu seçimleri olmamışlığı çoğaltmış, (13 Aralık).++ Heojil kyolshim (2022) Park'ın saplantılı karakterlerini seyrediyoruz, hikaye yorgun düşüyor bir yerden sonra ama Vertigo tadı güzel (12 Aralık).++ Past Lives (2023) D. ile gittik, grafik roman tadında, kırılgan ve gerçekçi, iddiasını karşılayan bir film (10 Aralık).++ Alphonse Sea1 Ep.3 ve 4'ü seyrettim (8 Aralık).++ Gibi Sez1 Ep11 ve 12'yi seyrettim (7 Aralık).++ Ölümlü Dünya 2 (2023) Tuna ile gittik, bir enerjisi var ama ilk filmin gerisinde (6 Aralık).++ Alphonse Sea1 Ep.1 ve 2'yi seyrettim (5 Aralık).++ Fa yeung nin wah (2000) görsel olarak enfes, romantizmi kullanma biçimi ve ilerleyişi dokunaklı, güzel film (4 Aralık).++ Gibi Sez1 Ep9 ve 10'u seyrettim (3 Aralık).++ In The Land Of Saints And Sinners (2023) eli yüzü düzgün bir senaryosu, edebiliği ve karakter derinliği olan bir aksiyon, nihayet beyfendinin ortalama üstü bir filmini izlemiş olduk diyerek magazin de yapayım (2 Aralık).++ The Baker (2022) yaşlı adam aksiyonu olmuş, bir ortalaması var, yavaşlasaymış daha gerçek gözükebilirmiş (1 Aralık).++ Misket oyununa gittim, gerçekçi bir dil, iyi iki oyuncu, güzel bir Ankara kenarı (30 Kasım).++ Gibi Sez1 Ep7 ve 8'i seyrettim (29 Kasım).++ Ah-ga-ssi (2016) tekrar seyrettim, entrikası, iştahı, abartısı, yoruculuğu ile park ettiriyor insana (28 Kasım).++ Bihter (2023) yanlış bir yorum olmuş (27 Kasım).++Napoleon (2023) Tuna ile seyrettik, bana dağınık geldi, temel eksen Josefin ise o fasıl koyulaşamamış (26 Kasım).++ The Fall of the House of Usher Sea1 Ep7 ve 8'i seyrettim (25 Kasım).++ Gibi Sez1 Ep.5 ve 6'yı seyrettim (24 Kasım).++ To Catch A Killer (2023) beklediğim bir filmdi, gerçekçilik iddiası var ama bunu karşılayamıyor, hikaye geremiyor, inandıramıyor (23 Kasım).++ The Fall of the House of Usher Sea1 Ep5 ve 6'yı seyrettim (22 Kasım).++ Blue Eye Samurai Sea1 Ep.7 ve 8'i seyrettim (21 Kasım).++ Nouveaux riches (2023) mizahı aksiyonu ve romantizmi değişik bir karışım olmuş, enerjik film (20 Kasım).++ Blue Eye Samurai Sea1 Ep.5 ve 6'yı seyrettim (19 Kasım).++ Dokjeon 2 (2023) aksiyondan çok entrika ve twist iddiası var, finali ve ilk filme bağlama biçimi başarılı (18 Kasım).++ Blue Eye Samurai Sea1 Ep.3 ve 4'ü seyrettim (17 Kasım).++ En passant pécho (2021) punk havasında bir çizgi roman gibi duruyor, delice bir kakırdama, abartılı tepkiler, yoğun bir dürtüsellik, vasataltı (16 Kasım).++ Dokjeon (2018) temposu var, entrikacı ve ergen zekasını kaşımayı biliyor (15 Kasım).++ Blue Eye Samurai Sea1 Ep.1 ve 2'yi seyrettim (14 Kasım).++ The Burial (2023) dava filmlerinden, Jamie dehşetli bir coşku göstermiş, filmi sürüklemiş (13 Kasım).++ Atatürk (2023) Tuna ile seyrettik, İslami dokunuşlar filan o fasıl ilginç olmuş (12 Kasım).++ The Killer (2023) nasıl uyarlayacak diyordum, bu kadar iç ses ve ahkam seyirciyi sıkabilir, puan düşürür demiştim, temposu güzel ama vayvay da değildi (11 Kasım).++ Bomboş (2022) bu kadar iyi oyuncuyu ikna etmek bir yönetmenlik başarısı diyelim (10 Kasım).++

Grafik Roman Nedir?

Şöyle anlatayım, Batman grafik roman olamaz örneğin. Ayrıksı bir serüven yaşayabilir ama o, her şeyi başaran bir kahramandır, biz esasen onu muktedirliğini izleriz. Başka bir örnek, çok da severim, Ken Parker edebiyat okurundan büyük ilgi görür, çizgi roman okurunun alışık olmadığı serüvenler yaşar ama o da grafik roman değildir. Orada ayrıksı ve marjinal duran esasen yan hikâyedir, ya bir yan karakter ya da kahramanın dahil olduğu, ikincil kaldığı mesele ilginçtir. Grafik roman, bir seriyal değildir, endüstriyel kodları, muktedir bir kahramanı ve klişe bir düalizmi yoktur. Yazarı çizeri o kitabı kendi imkânlarıyla yayınlıyor diye, küçük bir yayınevi çıkarıyor veya tek albümde bitiyor diye bir kitap grafik roman olamaz. Çoksatar kitap olmak, bir mantığı gerektirir, içeriği ta baştan belirler, satar ya da satmaz o ayrı bir şey. Grafik romanlar bu bakımdan bir tepkidir ve zaten o refleks, edebi bir dilin taşıyıcısı olmayı gerektirir.