Çin İşi Japon işi... Yahudi işi

Argoda geçer, tekerleme gibidir, "Çin İşi, Japon işi... e bunu yapan iki kişi" filan denir. Nerden çıktı şimdi demeyin, 13 Eylül 1926 tarihli Akbaba'da denk geldim, muhtemelen Yusuf Ziya yazmış, şöyle diyor: "(...) çoğumuz Japonya’nın adını 'Çin işi, Japon işi!' diye işportalarında garip eşyalar gezdiren Yahudi satıcılardan duymuşuzdur." 

"Çin işi, Japon işi" deyişi meğerse bir işportacı cayırtısıymış, Yahudi satıcılar sokaklarda gezerken, ellerindeki Çin ve Japon mallarını böyle bağırarak satıyorlarmış. Kolektif hafızada yer edişi, te o zamanlardan...

İki açıdan enteresan, birincisi geçen yüzyılda bile uzakdoğu  malları işportada-sokaklarda satılacak kadar ucuzmuş... İkincisi, sokak satıcılarının Yahudi olması elbette...

Bugünkü popüler kültürümüzde Yahudilere işportacılık yakıştırılmaz, o halde hayal edilmezler. Fabrikatör olabilirler, tefeci olabilirler filan ama işportacılık yoksullara atfedilen bir meslektir. Böylesi hoşumuza gidiyor veya ona inanıyoruz diyelim. Yoksul veya dar gelirli Yahudi olabilemez fikrindeyiz.

Bu kerre 1925 yılından, yine Akbaba'dan bir alıntı : "Evvelde, eski feslerimizi saklar, Yahudi vatandaşlarımızdan bardak, tabak, süpürge, faraş gibi ufak tefek şeyler alırdık."

Düşünün eskiler alıyor, takas ediyor, sokak sokak geziyor, alıyor satıyor Yahudiler...