Utanmayan insan olur mu ? (2)

Utanmanın bir baskı aracı olduğunu yazmıştım. Küçük büyük utanma vesileleri vardır, küçük ve büyük utançlar diyelim...İnsanların ayıpladığı, kahrettiği, duymak istediği veya olur öyle şeyler dediği küçük ve büyük yüz kızartıcı hadiseler karşısında...utanmamız istenerek, utandırılarak her birimiz bir şeye dönüşürüz...İlla ki mağduru oluruz, mağduruyken yıllar geçer faili ve yargıcı oluruz...

Kızlarına erkeklerle gözgöze gelmemeleri gerektiğini söyleyen anne, onları nasıl bir telkinde bulunur, neyle korkutur? İstiklal marşı söylenirken kıkırdayan çocuklara sinirlenen müdür, onlara ne der? Porno seyreden biri nasıl algılanır? "Zina" yapan biri nasıl anlatılır? Örnek çok da yaşananları, fail ve mağdurları tek tek konuşmayalım ya da utanmanın "sadece iyi" ya da "sadece kötü" olduğunu düşünmeyelim...

Kim utanmamızı ister, utanmamız kimin lehine sonuçlanır ve bize, yaşadığımız hayata nasıl etki eder onu hayal edelim...o fasıldan bir yere varmayı deneyelim.

Genellikle ortak bir "doğruya" dayandırıldığı için...Utanmakla başedebilmek kolay değil...  acı çekiyor, utanıyor ve "suçumuzu" kabulleniyoruz.

Küçük ve önemsiz görünen bir baskı hikayesi anlatayım... Kalın, kaşları gür küçük bir çocukla ilkokulda sınıf arkadaşları "tek kaş" diye alay ediyor olsunlar, çocuk buna dertlenir ve kahrederse, o alay bir lince dönüşür ve çocuğu insan içine çıkamayacak bir psikolojiye sokar... ama çocuk, gülerek, önemsemediğini göstererek "evet ya, tek kaşım"  derse, o linç, bir anda anlamını yitirir, tadı kaçar...alay etmenin hazzı kaybolursa boşa düşer o aşağılamalar, berhava olur o iğnelemeler...Bir çocuğun dış görünüşüyle diyelim ki "zinanın" bir suç olması aynı kefeye konabilir mi? E konamaz ve ilgisiz gibi duruyor değil mi?

Hani "velev ki ibneyiz", veya "velev ki orospuyuz" türünden bir meydan okuma var ya... tam da o utandırma gösterisine benzer bir noktadan cevap veriyor... gündeliğin-sıradanlığın içinde kalan ve oradan güç alan bir politik ayaklanma örneği... "Niye utanacakmışım" diyen bir inatlaşma... Utandırmak isteyenleri korkutan, şaşırtan bir ters köşe...Ahlakı sorgulatan, ahlak adına konuşanların kim olduğunu tartıştıran bir mücadele ekseni... Bunu dediğiniz anda utandırma saldırısı kavgaya dönüşüyor...

Devam edeceğim...