Ayrışma

Dost dergisi, Aziz Nesin 53 yaşına bastığında (1969) “53 Yaş 53 Kitap” başlığı altında birkaç sayıya yayılan kapsamlı bir dosya hazırlıyor. Dönemin yazar ve entelektüellerine Nesin hakkında çeşitli sorular yöneltilir. “Aziz Nesin İçin Ne Diyorlar?” başlığı altında İlhan Berk’in cevabı da yayımlanır - ki o yanıt, kendine has iğneli üslubuyla, tipik bir İlhan Berk cevabıdır.

Berk’in başka bir yerde verdiği yanıtı daha da matrak bulup paylaşmıştım; adam zaten huysuzluğuyla meşhur, cevap vermemeyi seçebilirdi ama belli ki isteyerek veriyor ve muhtemelen o cevabın dergide nasıl çıktığını da merakla takip ediyor.

Herkesin Nesin’i beğenmesi gerekmiyor elbette. Orhan Kemal mizah anlayışlarının farklılığından söz eder, Çetin Altan eleştirir… Berk de bu çizgide düşünülebilir belki. Ama mesele yalnızca estetik ya da üslup farkı değil. İlhan Berk ile Aziz Nesin siyaseten de farklı yörüngelerde duruyorlardı.

Nesin’in hayatı boyunca kısa süreli de olsa üye olduğu tek parti, Esat Adil’in liderliğini yaptığı, 1946 seçimlerine katılan Türkiye Sosyalist Partisi’ydi (TSP). Ve o partinin, o dönemde Türkiye Komünist Partisi (TKP) ile sert bir rekabeti vardı. İlhan Berk ise Dikmen dergisi çevresinden gelen, TKP’li ya da açık bir TKP sempatizanıydı. Nesin, pek çok söyleşisinde yazarlığının ve entelektüel kimliğinin TKP çevrelerinde görmezden gelinmesinden yakınır.

Dolayısıyla Berk ile Nesin arasında, hatta Nesin ile bazı TKP sempatizanı yazarlar arasında, yalnızca edebî değil, ideolojik bir mesafe ve itişme vardır. Bu mesafeyi bugün dahi tek tek izleyebilmek mümkün.

Evet, biraz spekülasyon yapıyorum - arada yapıyorum, hiç yapmıyor değilim. Arz ederim.