Pazartesi, Haziran 19, 2023

Adam öldürüyorlar!

Karagöz'ün 27 Ağustos 1924 tarihli sayısında bir "polis" eleştirisi görünce ilgimi çekti. Karikatürün merkezinde korkarak kaçan polisimiz bağıra çağıra "adam öldürüyorlar" diyerek yardım istiyor, arkasında türlü türlü suçlular... İstanbul asayişinden şikayet ediliyor aslında. 

Asayiş, İngilizcedeki karşılığıyla "public order", kamu düzeninde kaotik bir sorun olmaması anlamına geliyor. Farsçadan bize geçmiş, "huzur" demek... Vatandaşların güvenlik içinde yaşadıklarını göstermesi bakımında eskiler "asayiş berkemal" derlerdi, düzenin kusursuz biçimde işlediğini ifade ederdi. Mizahçılarımız bunu kinayeli biçimde kullanırlardı, polis dayak atar, sonra da bunu söylerdi filan... 

Karikatür niye ilginç, biz bugünden bakarak 1923-38 arasını bir altın çağ olarak görüyoruz, hemen her şeyin bugüne benzemeyen bir olumlulukla varolduğuna inanıyoruz. Ya da yükselen dindarlığın dönemi bütünüyle olumsuzlayan bir yönsemesi var. O çağda, o günü yaşayanlar için böylesi bir durum yok, onlar yaşamaya devam ediyorlar, cumhuriyeti bir kopma olarak görmüyor, bir sürekliliğin parçası olarak anlamlandırıyorlar. Yani bu karikatür, 1916'da da çıkabilirdi. 

Karikatürü çizenin eski bir subay olduğunu düşünürsek, disiplin eksikliğinden şikayetçi olduğu, daha sert ve daha müdahaleci bir polis gücü istediği tahmin edilebilir. Ne olursa olsun, polisi eleştirmek kolay değil, cesaret istiyor. 

Hiç yorum yok:

Related Posts with Thumbnails