Bütün kötülüklerin

Eski kutulardan çıktı, enayilik edip, tarihi atmamışım, ne söylesem yanlış olur, ama bence en az yirmi beş yıllık bir "poster" bu, bir dergiden kesip ayırmışım. Pek parlak bir sloganı yok, içkinin yerine düşünce özgürlüğü konmuş filan... 

Bizim demokrasimiz teoride anlatılanlara hiç benzemedi, kendi içinde daha özgür daha katı dönemleri oldu ama galiba hiç "olmadı" desek çok da abartmış olmayız, demokrasimiz hep eksik ya da hep daha eksik oldu. Herkes işine geldiği yerden konuştu ama ortak yarar adına hiç hareket etmedi-edemedi falan filan...ne söylesek, "bir eksik"

Yukarıdaki eleştirel görsel, siyasi iktidarın o yıllarda erotik erkek dergilerine yönelik tavrı nedeniyle üretilmiş gibi görünüyor, bağlamından çıkınca her dönem için kullanılabilir elbette. İşin içinde 12 Eylül vurgusu yapılsa da Amerika'daki benzer türdeki eleştirileri kopyalamışlar demeyelim de yinelemişler. 

Seksenli yıllarda Amerikan erkek dergileri neredeyse ortak hareket ederek ifade özgürlüğüyle ilgili bir hukuki mücadeleye girişmiş, Hustler dergisinin sahibi Larry Flint, bu tartışmada sembolleşmişti. Benim hatırladığım sadece Hitler değil... Stalin, Mao ve Humeyni aynı resimde yanyana poz veriyorlardı o günlerde...

Hanımlar Kahvesi

Galiba altmışlı yılların sonu, o dönemin mankenleri  veya kız meslek lisesinden, yüksek okuldan birileri a la mode kıyafetler sunarak fotooraf "çekinmişler"...

Beni hemen arkalarındaki tabela ilgilendirdi: "Hanımlar Kahvesi"

Eğer yabancı bir arkadaşınız olduysa, mutlaka başınıza gelmiştir, şehri-memleketi gezerken-gezdirirken "tuhaf" sorular sorarlar...Örneğin "kahvelerde neden sadece erkekler oturuyor" sorusu bunlardan biridir. Kem küm edersiniz. 

Fotoğrafa bakıyor, meğerse diyorum, o yıllarda İstanbul'da birisi sadece kadınların gidebileceği bir kahve açmış(mış), vayvay dedim, ne gösteri olmuştur, illa ki gazetelere çıkmıştır. 

Gel de Aziz Nesin'i anma... Erkekler alay etmiş, birileri hafif tertip gururlanmış, hanımlar beyler aralarında bunu konuşmuş, mevsim sonunda ka'avemiz kapanmıştır.

Bi pisiklet bi top

Kıyafetlere bakılırsa otuzlu yıllardan kalma bir stüdyo fotoğrafı, arkasında Ermenice bir şeyler yazılmış... Fotoğrafla ilgili iki şey düşündüm, birincisi, bisiklet ve top, o kadar değerli ki, stüdyo aksesuarı olmuş... galiba diyorum, yirminci yüzyılda çocuklar için en değerli hediyelerdi top ve saat, belki buna bir de kol saati eklenebilir. Hatırladığım ilk stüdyo fotoğrafımda saatim gözükmeyecek diye korktuğumu hatırlıyorum, üzülmekten korkmak gibi bir histi...

İkincisi, fotoğraf stüdyolarındaki mizansenlerle ilgili, o dekorlar, aksesuarlar, kostümler, duvara çizilen manzara resimleri filan...bugün bize saçma ölçüsünde yapay ve primitif geliyor. Oysa o günler için bir moda, bir farklılık, teknolojik bir yenilikti. İnsanlar çekilen fotoğrafları görüyor, aynı dekor önünde fotoğraf çektirmek istiyordu. Sahiden arzu duyuyorlardı, itibarlı, eğlenceli ve yeni duruyordu. Fotoğraf makineleri geliştikçe, ucuzlayıp yaygınlaştıkça etkisini yitirdi diyelim.

[Bu dekor faslı bana çocukluğuma dair garip bir çağrışım yaptı, onu da paylaşayım, yetmişli yıllarda siyah beyaz televizyonlara tek renkli şeffaf plastik cam kılıflar takılırdı. Televizyon yayınını pembe, mavi, yeşil renkli bir plastik camın (!) ardından seyrederdi insanlar ve ister inanın, ister inanmayın bu ürün kapış kapış satılırdı, her sınıftan evde görmek mümkündü, kimseye tuhaf gelmezdi. Renkli yayın başlayınca, siyah beyaz televizyonlarla birlikte çöpe atıldılar. ]

Okutan ardışıklık

Bir iki kez yazdım, bilenler için malumu ilam gibi duracak ama atlanıyor gibi geliyor bana... Birincisi, çizgi roman, özellikle bizde, sinemaya benzetiliyor, bu onu "okunan" değil "bakılan" bir anlatım aracı saymaya kadar varıyor. Oysa, okunan bir medium olmak zorunda çizgi roman... Okunmak için iyi bir hikayesi olmalı... Maus, iyi bir hikayesi olduğu için başarılıydı ve okundu... bakılmadı. Bakılacak kadar özel ve benzersiz bir çizgisi yoktu.

İkincisi, ardışıklık... çizgi roman "an"lardan oluşur, bir kareden (panel) diğerine geçerken hikayeyi anlamlandırırız, yani temel ilkemiz, her ne olursa olsun kareler arası ardışıklıktır. Bir kare, bizi mutlaka bir sonraki kareye götürmelidir. Okur merakla devam etmelidir, hikaye gereği istiflemeler, yakın çizimler veya genel çizimler yapabiliriz ama asıl maharet, hikaye içi akışkanlığı kurabilmektedir.. Bence en çok bunu düşünmek gerekir, tasarım, kare içi akışkanlığı kurarak başlamalıdır filan. 

İlgisiz görünen, iki kapak örnekleyeceğim, iki ilüstrasyon, lütfen inceleyin, ikisinin de temel motivasyonu bize daha sonra neler oldu sorusunu sordurmak...İkisinde de bir hareket var, "kare durmuyor"... 

Durmamak o kadar önemli ki, bu başarılırsa, okur o akışa kapılır ve hikayeye dahil olur demek istiyorum. Karıştırılmasın diye yazıyorum, mesele durağan hikaye olup olmamak değil... Çizgi romanlar genellikle çocuksu bir hareketlilikle varolurlar ve o genelin içinde akışkanlık kuramazlar. 

 

353.Madde

Fransa'da ilgi görmüş, konuşulmuştu, ben de o vesileyle fark etmiştim. Tanguy Viel'in romanı, benim ilginç bularak sevdiğim bir tartışmayı konu edinmiş.  Bir cinayet işleniyor ve bir kanun adamı olarak siz, o katile içten içe hak veriyorsunuz. Düşünün, bir yanda içtihatlar ve kanun, diğer tarafta vicdanınız var, arafta kalıyorsunuz... 

Hepimiz biliyoruz ki, cinayetle ilgili araştırmayı, sorguyu yapan polis ve savcı, o cinayeti meşrulaştıracak-hafifletecek bir rapor hazırlayabilir, kanun koruyucu, yargıyı etkileyecek biçimde meseleye müdahil olabilir. 

Ceza tarihi, bunun olumlu ve olumsuz örnekleriyle doludur. Yanlış anlaşılmasın, siyasi cinayetler genellikle bu yönde bir itişmeyle raporlanır, ben onlardan değil, adi cinayetlerden, gündelik meselelerden çıkan gerilimlerle ortaya çıkan cinayetlerden ve suçlardan söz ediyorum. 

Diğer yandan doğrusu, romanı nedense daha sert bekliyordum, düşündüğümün aksine sakin bir üslupla yazılmış buldum, gündelik hayatı, sıradan bir insanın katile dönüşme seyrini yumuşak anlatmış demeliyim, ilginç bir novella. 

Seden

Osman Seden, bana göre çok iyi bir senarist, sinemamızın en iyi beş senaristinden biri olabilir, bazen olsaydı bulsaydı diye zihin eksersizi yapar ya insan, ben de Seden için bu kadar çekmese, bu denli yapımcılığa girmese, işin kendisine karşı bir mesafe kurabilecek kadar "kazansa" neler yazabilirdi diye düşünürüm. 

İngiliz Kemal, sanıyorum, ilk filmlerinden biri, yirmili yaşlarda çekiyor. 20.Asır dergisine bakarken rastladım İngiliz Kemal tefrikasına, meğer Seden yazmış,  filmden sonra senaryosunu tefrikalaştırmış... heyecanla çalıştığını hissettiriyor.

Bal Mahmut

Bal Mahmut, yarası kabuk bağlamış mizah. Pansumanı lacivert elbiselerden, mezesi sofralarda. Karpiç’te beyaz ekmek meselesi. Billur hatıralar Bal’dan damlalar. Herkes hatırlar en güzel anlarını hayatının. Asıl hikâye, mizahı taştan çıkarabilmekte. Kol kola fotoğraf isteyen resmiyete nanik yapabilmekte. 

Yancı

Ordunun yürüyüşü sırasında yanları korumak için kullanılan küçük birliklere yancı denir. Yamaklara veya asıl işi yapan ustaya yardım edene de yancı denir. Devam edeyim, Anadolu’da nişan ve düğün törenlerinde kız evine götürülen armağanları korumak için seçilen delikanlıya da bu isim verilir. O delikanlı hediyelerin salimen götürülmesini ve teslim edilmesini sağlar. Bursa civarında doğru yoldan sapanlar, ahlaksızlık gösterenler için de kullanılır. “Kaytarma, huysuzluk etme” anlamına da gelir. Edebiyatta yancılık, usta bir edebiyatçıya eşlik eden, onu önemli ölçüde taklit eden veya onu aşamayan, hayranlık ölçüsünde onun yol göstericiliğine ihtiyaç duyanlara denir, alaycı bir nitelemedir.

Yeşilçam | 2. Sezon | Fragman Yayında

Yeşilçam'ın 2.Sezonu 28 Ekim'de BluTv'de başlıyor, bu defa bir değişiklik yaparak ilk beş bölümü birden yayına sunacaklar...

Sakallı bebiş

Seksenli yıllarda bir sakallı bebek şayiası çıkmıştı, Tan gazetesi haberi diyorduk, saçma sapan bir şeydi, işte sakallı bir bebek doğmuştu da bebişin sakalları kıyamet alameti sayılıyordu filan. Vay vay... Hem ergen küçümsemesiyle burun kıvırdığımızı hem de kıkırdadığımızı hatırlıyorum. 

Meğer, Tan'dan önce Hürriyet'te Ahmet Altan ironik bir dille bu palavrayı haberleştirmiş. Oradan diğer gazetelere sirayet etmiş, Tan erotik sansasyon gazetesiydi, galiba zamanın en çok satan yayınıydı, o palavrayı manşete taşıyınca işin matrağı tavan yapmıştı. 

Yukarıdaki kapak, o dönemin çok satar dergisi Nokta'nın olup biteni özetleyen yorum-haberinden...

Şimdilerde sosyal medyanın olanaklarıyla herkes birer yazar, gazeteci, yorumcu, sanatçı olunca...haber ve asparagas hem çoğaldı hem çok yaşamaz oldu. Oysa o yıllarda, hepimiz o gazete haberini bir espri olarak belki yıllarca konuşmuş, saçmalığın daniskası diyerek dilimize dolamıştık. 

Şimdilerde bunun gibi her gün yüzlerce şey adına "fake" denerek uyduruluyor, ne ki enikonu etkisi olmuyor, bir teki bile sakallı bebek kadar yaşayamıyor. 

Popüler kültür tarihi yazılırken, internet başka bir milad oldu diyerek (ve kapsam dışında tutarak) konuşmak ve incelemek gerekiyor... 

Hata

Kırklı yıllardan Karikatür dergisi kapağı, Firuz Aşkın çizmiş...Karikatür dergisinde neden bu ilüstrasyon kapak olarak kullanılmış belirsiz, üstelik esprisi hiç anlaşılmıyor: "Deniz kadın gibidir, diyenin hakkı varmış!"

Mizah dergilerimizde erken cumhuriyet döneminde daha çok olmak üzere buna benzer tercihlerle karşılaşılıyor aslında, karikatür nedir veya ne değildir çok bilinmediği için olmalı, resimsi ve foto realistik çizgi tercihleriyle çeşitli çalışmalar yer bulabiliyor(muş).

Şöyle anlatayım, bu kapak, bir aşk romanına kapak olabilir miydi, olurdu, hatta daha doğru bir kullanım olurdu. Asıl mesele derginin, diğer dergiler arasında okur tarafından ayırd edilebilir olması...bir okur, gazete dergi satıcısının önüne geldiğinde karikatür dergisini hemen bulabilmeli...Yayıncısı, bunu sağlayamıyorsa, olup biten enikonu editöryal bir hatadır.

Bir katilin güncesi

Kolay okunan bir novella, artık alzheimer olan bir seri katilin günbegün yaşadıklarını anlatıyor. Okuru sürprize güzel hazırlıyor, okudukça anlıyorsun, hiç öyle değil, karıştırıyor işte yaşlı adam diyorsun... Gelgör ki, güzel kıvırıyor, maharetli bir anlatımı var. İnsanlar vitaminlerle, takviyelerle, gelişen tıpla daha uzun yaşıyor ama hafıza bu yükü taşıyamıyor artık, trajik ve çaresizce çözülüyor, alzheimer'in edebiyata, sinemaya daha çok dahil olacağını biliyoruz...Mesele, nasıl anlatılacağı...Bu iyi bir örneği olmuş.
 

Doğan bey

Papyon ve ikindi kurabiyesi. Lavanta kokulu sohbetleri edebiyatın. Beyaz gecesi eleştirinin. Pul ve zarf nostaljiye, eski bir şarkıya, güz yapraklarına, Boğaz’a, İstanbul’a, güne damlayan dizeye. En eski sanat sayfası, Hürriyet’in Doğan Bey’i. Her jürinin üyesi, gölgesinde ödüllerin. Doğan Hızlan, Türkçenin çeşnicibaşı.

Çizgi romanlı ajanda

Yukarıdaki kapak resmi bir ajandaya ait, çocukken görmüş ve benim olsun istemiştim. Ajanda kullanmak gibi bir alışkanlığım olmadı, unutmamak için, halen de öyledir, yapılacak işleri kağıtlara yazar, yaptıkça üstünü karalarım. Eşim dostum, hediye diye ajanda getirirdi, kullanamaz, aktüel değerini yitirince deftere dönüştürürdüm. 

E peki yukarıdaki "okul günlüğünün" özelliği ne derseniz, içinde bazen tam sayfa, bazen bant biçiminde sayfa altlarında devam eden çizgi romanlar vardı, okuyamadığım için merak ediyordum. 

Yıllar sonra tekrar rastlayınca bir hevesle karıştırdım, her sayfada "ödevler" ibaresini görünce... ürperdim ve çizgi romanı neden sevdiğimi bir kere daha anladım. 

Bakınız sansürün yıldızları

Altmışlı yıllardan itibaren, şimdi hatırlamıyoruz ama gazetelerimiz, dergilerimiz, filmlerimiz adına hadi erotizm diyelim, işte o fasıldan bir tür rahatlıkla yayımlanıyordu, tabii ki işin içinde grotesk, bayağı ve ucuz magazin çıplaklığı yok değildi. Bu dalga galiba yüzyıl sonuna kadar sürdü, malumunuz popüler kültürümüz ve "normalimiz" daha sonra başka bir evreye geçti. 

Geçenlerde, yetmişli yılların çok satar bulvar gazetelerinden birini karıştırırken dikkatimi çekti. Öylesine bakıp geçiyor ve önemsemiyordum aslında, oysa önemliymiş, çizgiyle fotoğraf arasındaki sansürü etkileyen bir farkmış.

Yukarıda paylaştım, fotoğraftaki Seher Şeniz'in göğüslerinin ortasına yıldız kondurulmuş, kadınlar bütünüyle "çıplak" bile olsa o yıldızlar ihmal edilmez, her fotoğrafa mutlaka eklenirdi. Buna karşın, çizgiyle anlatılan-resmedilen her şey apaçıktı ve buna istisnaydı. O yıldızlanan, sansürlenen, gösterilmeyen göğüs uçları çizgilerle teşhir ediliyor, resmediliyordu. Samim Utkun'un ilüstrasyonundaki gibi...

Bugünden bunun nedenini anlamak mümkün değil, sansürcüler ve savcılar nezdinde bir şey çizgiyle anlatılınca "müstehcen" sayılmıyordu galiba... Biri hayal diğeri gerçek miydi, biri sanat diğeri pespayelik, biri "adult" diğeri naif miydi acebaa?

Bu tercihin ve çizgiye dair hoşgörünün şöyle bir sonucu oldu elbette, çizgili sanatlar ve özellikle çizgi romanlar, en az yarım asır boyunca erotizmin lokomotifi oldular...

Güzel kadınları öne sürmesem...

Bunu görmemişim, meğer Suat Yalaz, 1995 yılında Penthouse Türkiye'ye konuşmuş ve erotizmi, tarihi gerçekleri okutabilmek için kullanıyorum demiş... Yoksa, okurlar başka türlü okumazlar gibi bir iddiada bulunmuş. Senelerce erotik çizgi romanlar yaptığını, hatta dönemi için Penthouse benzeri bir dergi (Salıncak) çıkarttığını düşünürsek,  ikna edici durmuyor söyledikleri. Tarihten (history) çok hikaye (stroy) anlattığını biliyoruz. Neyse diyelim, demiş mi, demiş.

Flairs : Better Than Prince

FLAIRS : BETTER THAN PRINCE from HiTnRuN on Vimeo.

Tahta Çocuk

Yavrutürk çocuk dergisi 1940'dan... Pinokyo, "Tahta Çocuk", ustası Gepetto da "Dursun Dayı" olmuş, şimdi garip gelse de, o yılların normali bu. İstisnasız her ithal anlatı yerlileştiriliyor, Milli Eğitim, bizim yazarlarımız daha iyilerini yazana kadar çocuklarımız "yabancılaşmasınlar" diye dergilere böyle bir yol salık vermiş, uyguluyorlar.

Onat

Sinematek konuşması. İkinci Yeni’nin öykücü kıpırtısı. Şiirle akraba. Antep’in tozlu sıcağı. Onat’ın Antep’i, İshak. Onat’ın İstanbul’u, Pera. Göçmenler, kalanlar, gidenler, yarım yarım insanlar. Camus’nün Beyoğlu gezisi. Yoksulların sineması, hoyratlığa karşı iyicil ve masum çocuklar. Sinemayı edebiyata yaklaştıran öncü. Dost tebessüm, dayanışma ölçeği, kibirsiz dinleyen. Onat Kutlar, sanatın ve yeni sinemanın senaristi, sakin öykü. Renkli Türkçe.

Gözleri karalı

Fotoğrafa bakınca Türkiye değil gibi geliyor, ama Türkiye ve İstanbul imiş... Ha, poz verenler Türk olmayabilir diyebilirsiniz, o kadarını bilemiyorum, ben de aynen sizler gibi ipucu arayarak bakıyorum... Ortadaki subayın gözlerini karalamışlar, o galiba nişanı atmış olmalı, gözü körolasıca sınıfına dahil edilmiş...
 

Solak

Agah Özgüç'ün "Şiirlerle Sinema" kitabında (Habora, 1966) rastladım. Özgüç, anladığım kadarıyla Yalnızlar Rıhtımı'nı pek beğenmemiş, şöyle diyor: "Y.R. (1959) şiirsel anlatımı olan filmlerdendir, örneğin yağmurlu sokaklar, ıslak rıhtımlar, bir pavyonda akordiyonistin (Yavuz Yalınkılıç) öldürülüşü... Ne var ki bütün bu ustaca düzenlenmiş şiirli mizansenlere karşılık, filmdeki hikaye solak, kişiler de gerçek dışıdır, olumsuzdur."

Anladığım kadarıyla yerli bulmamış Özgüç, gerçekçi saymamış...Saçma derken iddialı biçimde üstünü çizmiş... Ben o fasılda değilim, alıntıladığım paragrafta hikaye solak demiş, muhtemelen soluk demek istiyor, yanlış yazılmış ama ben orada takıldım, malum filmin senaryosu Attila İlhan'ın, acaba dedim, doğru yazılmış da "solak" derken "solcu" mu denmek istenmiş diye düşündüm... Sonra "saçmalama, soluk o soluk" diyerek güne devam ettim. 

Böyleyken böyle.

D Alerjisi

Okunuyor mu emin değilim, yazayım. D Grubu Resim Sergisi açıldı duyurusunun altında yazan espri şöyle: "Zavallı, tam iyileştiği sırada sergiyi ziyarete geldi, tekrar kaçırdı." Eğer benim gibi eski dergilere, karikatürlere, tarihi bir vesika olarak espri eğilimlerine meraklıysanız... yukarıdaki karikatüre benzeyen onlarca örneğe rastlamış olmalısınız. Karikatürcülerimiz, her nedense, yüksek bir hararetle, D Grubunu sevmemişler. 

Bir noktaya kadar şunu anlıyorum, popüler dergilerin üreticileri çoğunluk değerleriyle düşünür ve üretirler, doğal olarak anti entelektüelist tarafları güçlüdür. Bugünün deyişiyle, hemfikir olmadıkları her türlü okur yazarı "entel" saymaktan geri durmazlar. Onlar sahici ve samimiyken, karşıtları kibirli, yabancı ve nahoştur, ancak o kadar, daha fazla değil. Asıl garip olan, kendilerini saldırı altında hissetmeleridir. Sürekli haksızlığa uğramış gibi kahrederek yazarlar-üretirler. D grubu böyle değerlendirilmiş olabilir. 

Belki diyorum, "ressamlarla" çizgisel bir rekabete, sanatı temsil etmekle ilgili bir "savaşa" girmişler filan... Popüler anlatıcılarda "popüler olana" yönelik bir alerji de vardır, kendileri popüler değilmiş gibi birilerini tahkir etmekten geri durmazlar. Popüler kültür, kendini ev sahibi-yurt sahibi olarak gören "oyuncuların" nutuk attığı bir mecradır. D, entelektüeller arasında itibar ve beğeni gördüğü için ters yüz etmek istemiş olabilirler mi? 

Söz uzamasın, D alerjisini, bu kadar sene büyütülmesini ve "sürmesini" anlamıyorum diyerek bitireyim. Kim bilir, belki de hiç bilmediğim kişisel husumetler de vardır.

Suavi

Suavi Sualp; saçmanın, abartının, kafiyenin, çapkın enişte-fettan baldızın, kaytan bıyıkların, mutsuz kadınların, hergelelerin mizahı. Hepsi birden. Küçümsenen, meslektaş husumeti çeken bir üslupçu. Toplumcu ve ahlâkçı mizahın kurbanı. Metin Üstündağ’ın, Can Barslan’ın dedesi, bilmiyorlar, hastanede karışmış. Hep kendini çizdi, yaşayamadıklarını anlattı. Klark çeken, elma yanaklı çapkın ve kibar hırsızları oldu. İç sesi hep hikâyedeydi, mutlu sonlara nanik yaptı. Sıkıldı, hikâyeleri yarım yarım bitirdi. Cilalı İbo, Adanalı Tayfur ve Aydemir Akbaş’tı. Utanmaz Adam olamadı. Ökkeş hiç değildi. Kuşağının en çalışkanıydı. En maymun iştahlısı da. Daima uvertür kaldı. Her boşluğu o doldurdu. “Hemen, o anda, son anda, vakit daralırken.” Çalışmazsa aç kalacaktı. Erken doğdu, yoksul öldü. Hayırsız zamanların mizahçısıydı.

 

Specchio

Joel Houssin ve Liberatore

Joel Houssin bir dönemin ünlü polisiye yazarlarından. Hoş, başka türden işler de yaptı, örneğin bilim kurgu ya da fantezi türünde de yazdı ama galiba en çok kara polisiyeci olarak tanınıyor, pulp dünyasına girişi çok erken yaşlarda başlıyor, çalışkan ve motive olan, hızla üreten biri.  Sert suçluları, cinnetin eşiğinde duran kahramanları seviyor ve en çok bu yönüyle hatırlanıyor desem yanlış olmaz.  İzleyenler olabilir, başrollerini Vincent Cassel ve Monica Belluci'nin oynadığı Doberman filmi onun romanından uyarlanmıştır, senaryoyu da o yazmıştı. 

Geçtiğimiz günlerde Dobermann'ın seksenli yıllarda çıkan aynı adlı romanının kapağına denk geldim. Meraklısı, tıpkı benim gibi kapaktaki çizgilere dikkat kesilmiştir, Ranxerox'un büyük çizeri Liberatore'nin elinden çıkmış çünkü... Eğer Ranxerox'u biliyorsanız, Liberatore'nin Dobermann'ın kapağını boşuna çizmediğini anlarsınız. Tuhaf biçimde Houssin ile Liberotore arasında bir aura benzerliği olduğunu fark edersiniz. Ben severek ve isteyerek çizdiğini düşündüm. Hikayedeki şiddet, onun çok sevdiği grotesk sertlikle birebir uyumlu çünkü.