Pazartesi, Ekim 16, 2023

Bir dakika

Yukarıdaki fotoğraf bir dönem Amerika'da yaşamış-orada sergiler açmış karikatürist Faruk Alpkurt'a ait... Bir portre çizerken-çalışırken çekilmiş...bence 1945-55 yıllarından... Arkadaki panodaki İngilizce ve Türkçe ibare ilginç..."Bir dakikada karikatürünüz çizilir" denmiş... 

Amerika'daki benzerlerinden ilham aldığı tahmin edilebilir, Alpkurt'un bizdeki ilk-öncü isim olduğunu da düşünüyorum, daima bunu yaptı çünkü, esprili bir karikatürünü, bir bantını hatırlamıyorum, daima portreler çizdi...

Dakika vurgusu ve iddiası önemli... Bu kadar kısa sürede sizi çizebiliyorum demek bir sanatçı meydan okuması olarak görünebilir, yalnızca o değil... 

Şöyle anlatayım, bu fotoğraftan çeyrek asır sonra bile vesikalık fotoğraf çekimi en az yarım saat sürerdi, çekilmiş-basılmış fotoğrafları neredeyse bir hafta sonra alabilirdik... 

Yani bir dakikada çizilir derken ben süratliyim, fotoğraftan hızlıyım demek istiyor.

Biliyorsunuz, yüz yıl önce fotoğrafın yükselişi, sadece sanat tartışmaları yaratmadı, maddi sonuçları oldu, örneğin portrecilikle geçinen sokak ressamlarını "bitirdi", günbegün yaptıkları işi ucuzlatmalarına neden oldu, genç kuşaklar için bir meslek olmaktan çıkardı... Cazibesini yitirdi, fotoğrafla rekabet edemezdi-edemedi... Fotoğraf o kadar yaygınlaştı ki resmi evraklarda bir şart olarak kullanılır oldu, kimliklere dahil edildi vesaire...

Alpkurt'un iddiası elbette romantik bir iddiaydı, zamanelikle baş etmek mümkün değildi, bugün böylesi karikatür çizenler yok değil, süratinden çok, esprisinden, yorumundan, komikleştirmesinden dolayı ilginç ve cazibeli olabiliyorlar...Olabileceği de, doğrusu da o zaten... 

3 yorum:

  1. Alpkurt Refik Haild Karay'ın sürgün dönüşü çıkardığı Aydede'sine çizdi(1948). Orada epeyce politik karikatürü var.

    YanıtlaSil
  2. Dergi bende mevcut, dikkatimi çekmemiş, ayrıca ve özel olarak bu istisnai üretimlere bakacağım, katkı için teşekkürler

    YanıtlaSil
  3. Thank you for posting this photo of Faruk! I'm a caricature historian & enjoy coming across his work when I can. There are few photos of him so this is a real treat to see him in action!

    Best- Zach
    San Francisco, CA USA

    YanıtlaSil