Derin Hakikatler kısa bir ara veriyor

Tatil değil, kısa bir ara.

Yüksek...Çok Yüksek

Anadolu Ağızlarından (6)

Alapara: Dağdakarların eriyerek toprağın görünmesi, baharın gelmesi.

Gılıgışlık: Şüphe, kuruntu.

Gurt büzüğü: Şeytan tüyü anlamında cazibeli, dikkat çekici kimse.

Kefeke: Diş diplerindeki taş.

Çalapata: Birini dövmek.

Dildiliye tutmak: Ağız kavgasında karşıdakinin kusurlarını sıralamak.

Çerez parası: Bahşiş, düğünde çalgıcılara verilen para.

Kirtelmiş: Sertleşmiş.

Çorçar: Boşuna sarfedilen, boşa giden, heder olan, çarçur olan.

Dildolağı: Tekrar tekrar söylenen söz.

Gurtlu: Eğlenceye düşkün.

Kedidirseği: Göz kapağında çıkan arpacık.

Yok Listesi (8)

Biliyorsunuz, Klasik Türk Musikisi’nde nota yoktur (Mehmet Eroğlu, Yürek Sürgünü).

Sen o karanfile eğilimlisin, / alıp sana veriyorum işte / Sen de bir başkasına veriyorsun daha güzel / O başkası yok mu bir yanındakine veriyor / Derken karanfil elden ele. (Edip Cansever, Yerçekimli Karanfil)

Ay’ı gördü, yıldıza minneti yok (Halk deyişi)

Öldüm mü hiç soran yok, ben böyle yaşayamam (Abacı söylüyor)

Bir ateşim, yanarım, dumanım yok, / külüm yok / Sen yoksan, mekanım belli değil, zamanım yok / Fırtınalar içinde beni yalnız bırakma / Benim senden başka sığınacak limanım yok (Ümit Yaşar Oğuzcan).

İstanbul’da çöküşten sonra yangınlarla, betonlaşmayla yok edilen şey, Osmanlı’nın yarı-modern ya da hiç modern ve Batılı olmayan güzelliği ve eskiliğiydi (Orhan Pamuk, Manzaradan Parçalar).

Var, varlatır, yok yoklatır (Halk deyişi).

Son heceleri uygun seste iki sözcüğü mısra sonlarında alt alta getirdiniz mi şiir yazmış oluyordunuz. Bundan tiksinti geliyor insana. Sesleri benzer kelimelerin bir suçu yok, suç kullananda (Melih Cevdet Anday).

Ankara’yı kötülemenin bir anlamı yok. Kötülemek konusunda düşünemeyeceğin kadar yaratıcı olabilirim, başımıza gelen bütün belaları Ankara’dan bilebilirim, ama dediğim gibi anlamsız. Benim için artık bir şehirden, yaşadığın bir yerden nefret etmek kendini aşırı sevmek anlamına geliyor (Barış Bıçakçı, Bir Süre Yere Paralel Gittikten Sonra).

A Short History of Comics in Turkey

Comics and comic strips have been published in Turkey for the last one hundred odd years with some interruptions, and for eighty years on a continuous basis. There have been some remarkable local productions published during this period. Yet, when comics are brought up in Turkey, the first creations that come to mind are those of foreign origin. The foremost reason for this is that comics production in Turkey has never developed into a full-fledged industry branch. Local comics that were financed and supported by newspaper publishers could not rival foreign publications, neither on a quantitative nor on a qualitative basis. Therefore it is of no surprise that even during the years 1955-1975, generally known as the golden age of comics in Turkey, no locally produced children’s comics attained widespread popularity.

Still, the country saw the creation of many significant comics, such as Karaoğlan by Suat Yalaz, Abdülcanbaz by Turhan Selçuk, and Sezgin Burak‘s Tarkan. In this period, comics were published daily in the form of comic strips in newspapers, which would mostly be compiled in full-length comic books after their daily publication. At a time when magazines for children could survive even on small sales figures, cartoonists turned first and foremost to periodicals, thus reinforcing the presence of comics across their pages. With growing income and influence, the artists were then able to develop their work more deeply, allowing their creations from then on to incorporate narrative forms according to the needs of the publication and readers’ profiles.

Turkish authors’ focus on historical themes, extravagant prose about heroic figures, and eroticism seem to have met readers’ expectations as well as publishers’, as these elements have firmly established themselves over the years. Traditionally, almost every newspaper (Hürriyet, Milliyet, Akşam, etc.) has reserved a space for comic strips, especially historical ones. The benefits to newspapers have not come solely from the growing interest in this genre—comic strips have contributed to newspaper design on the visual level, too. Due to insufficient printing technology before the 1970s, photographs were only scarcely used. Thus, artists who worked both with the newspapers and in the comic strip genre were able to shape the visual aspect of the Turkish press. Caricatures, vignettes, portraits, illustrations and various decorations were all used in place of photographs. Comics artists (such as Suat Yalaz, Bedri Koraman, and Turhan Selçuk) generally received good salaries and the comic strips they produced returned high royalties.

With the introduction of modern printers to Turkey, however, photographs soon took over on the visual level. This transformation would reduce both the standing of comic strips within the newspaper industry as well as the royalties paid for their creation. Due to subsiding royalties, newspaper illustrators and graphic artists gradually turned their attention away from the production of comic strips, and despite the continued importance of comic strips since then, they would never again match the high level of popularity they enjoyed leading up to the 1970s.

The evolution of comics in the highly popular magazine Gırgır is once again due to favorable economic conditions and the financial support from newspaper owners. It all began with the development of offset web printing facilities by famous media owner Haldun Simavi, which represented a great step forward in the evolution of print media. Up until then, it had been virtually impossible to produce hundreds of thousands of newspapers and distribute them across the entire country in a single day. But with his new, fast-printing facilities, Simavi revolutionized the press and printing industry by producing massive amounts of newspapers and magazines rich in photographs and illustrations. At the onset of the 1970s he also experimented with an erotic, comical, and to some extent political humour magazine—Gırgır. Along with its strong cultural and political identity, Gırgır’s commercial success cannot be disregarded. The emergence of many comics creators on the national level and their existence up until today is directly attributable to Gırgır’s strong sales and economic success. The magazine opened up a new path for artists who had previously been working mainly for newspapers. Many young people were able to make a good living in this way through their art, and under such favorable conditions, other magazines with the same format as Gırgır, sporting caricatures and humorous comic strips, have also become popular.

Nearly all the comics from the last forty years that have secured a place in the hearts and minds of the Turkish belong to the humor genre. The vast majority (Oğuz Aral‘s Utanmaz Adam, or “Shameless Man,” Küçük Adam by İlban Ertem, En Kahraman Rıdvan by Bülent Arabacioglu, Gaddar Davut by Nuri Kurtcebe, etc.) are based on irony, drawing heavily on exaggeratedly heroic characters and adventure-filled episodes by utilizing satirical language. Gırgır and other humour magazines (Çarşaf, Limon, Fırt) that emerged at the same time reached total sales figures of one million copies. Such a windfall of sales, as well as the magazines’ variety, had a great impact on comics, such that the richness of visual styles and narrative forms rose to an unforeseen level. Galip Tekin, Suat Gönülay, Kemal Aratan and Ergün Gündüz were among the most productive comics artists of those years and the ones that most strongly influenced the following generations of artists.

However, such burgeoning quality and quantity was abruptly reversed by the heavy erosion of sales caused by the negative impact of television, so that by the first half of the 1990s, sales of print media had fallen by 80 percent compared with figures from just a decade before. Confronted with the growth of commercial TV channels, many magazines (Leman, Deli, etc.) turned against mainstream taste and put a new emphasis on stories that could not be aired on TV. This evolution not only marginalized magazines in general but also affected comics, investing them with a rather grotesque touch.

The most important magazine of that period was L-Manyak. The main aim of the magazine is humor and all that relates to buffoonery. Openly obscene and scatological in character, it scorns the “sensitivities” of urban society. Typical targets of the magazine are predators, braggarts, the rich, gluttons, ambitious businessmen, and those who use their sexual attraction to climb up the social ladder. As opposed to its predecessors, however, one topic is not touched upon: politics. The cover focuses on grotesque characters and comical representations of violence and various sexual practices. Decidely vulgar in nature, the magazine’s humor does however serve as constructive criticism. Mainstays of the stories in L-Manyak include the use of violence against oppression and the oppressors, the wish to escape the masses, mistrust towards certain political agendas, strong and insatiable sexual desire, hedonism, general mistrust towards others, and indifference to money.

Nowadays comics in Turkey are styled on the narrative model of L-Manyak. It is thus important to understand the common aesthetic preferences at the base of the L-Manyak trend: as opposed to the very minimalistic approach cultivated by legendary editor Oğuz Aral, most editors now prefer drawings against a detail-loaded, photorealistic background and tiled page designs. Kötü Kedi Şerafettin (Şerafettin the Bad Cat) by Bülent Üstün showcases the punky past of the author and his aesthetic rebellion. In the L-Manyak “Martyrs” series by Mrmo Termbelçizer, the author recounts stories about his artist friends who find death in many different ways. Another subcultural story by influential artist Oky (Oktay Gençer), Cihangir’de Bi Ev (“A House in Cihangir”), revolves around a quarter of Istanbul, where Cihangir is shown as a bohemian space of the city, with a focus on adolescents’ sexual and emotional relations. Other typical examples of this period are Cengiz Üstün’s grotesque works that invert the logic of horror movies, like Kunteper Canavarı (The Kunteper Monster), and Gürcan Yurt’s Turkish take on Robinson Crusoe (Robinson Crusoe ve Cuma, or Robinson Crusoe and Friday). Other comics artists whose various works have recently made a splash are Bahadır Baruter, Kenan Yarar and Ersin Karabulut.

Finally it is of interest to expand on a few artists who have become prominent in the course of eighty years of local comics production. Suat Yalaz’s swashbuckling serial Karaoğlan (1962) and Turhan Selçuk’s formidable Turk in the last days of the Ottoman Empire, Abdülcanbaz (1957), were able to establish themselves on various platforms and keep up with the times, thus becoming classics in the Turkish comics scene. Sezgin Burak’s Tarkan is interesting because of its masterful originality and creative settings. Although Ratip Tahir Burak is considered by many to be a great painter who stands out for his artful drawing rather than his stories, he has become a model for the entire Gırgır generation. Oğuz Aral’s Utanmaz Adam has become a model as well for its successful scripts and well-conceived storylines. Engin Ergönültaş, born in 1951, deeply influenced the generations to come by creatively employing the original character of hınzır (originally meaning “swine,” “pork”; here in the sense of a boorish and unfeeling person) and through his literary visuality. Much of the production of today’s Turkish comics artists is deeply rooted in Ergönültaş’s influential artwork. With perhaps much more still to come.

[2017]

Koş! Her Koşu Bir Seçimdir

I'm a man...

Hayat

Üç hikâye teaser

İlban Ertem - Üç Hikâye from İletişim Yayınları on Vimeo.

Eli Silahlı Bir Kadın

Diziler-Yeni Çalışmalar

Çalıştığım dizilerle ilgili haberler çıkmaya başladı. İlk bölümünü ve genel hikaye çerçevesini yazdığım için tek başıma ismim geçiyor ama örneğin Bozkır'ın sonraki dokuz bölümünü Ali Demirel ve Barış Erdoğan ile birlikte yazdık. Halka'yı ise Volkan Sümbül ve Ali Demirel ile birlikte yazıyoruz, ikinci bölümünü daha yeni birlikte bitirdik.

Bu arada hatırlayanlar olabilir, Bozkır'ı ilk kez 221B dergisi için onların polisiye çizgi roman önerisiyle yazmıştım, Murat (Başol) da çizmişti.

Televizyon dünyası çizgi romanları "hiç" ölçüsünde bilmiyor, sadece senaryoya bakıyor ve öyle ilerliyor. İyiyse iyi, uygunsa uygun, değilse değil. Dergide yayımlanan kısa hikayelerden sınırlı olarak ilk bölümde faydalandım. Meraklısı için Bozkır'da uzun bir seri katil hikayesi anlattığımızı söyleyebilirim. Dizi, eylül'de çekilecek ve bir terslik olmazsa kasım ayında Blutv'de yayımlanacak.

Halka ise televizyon işi. Muammalı bir polisiye serüven. Sanıyorum o da kasım ayında yayına başlayacak. En azından planlanan o.

Haberlerden birini okumak için link

Muaffak İhsan

Greta Garbo

Galatasaraylı Nihat Bekdik

Tevfik Rüştü Aras

Abdülhak Hamit

Fenerbahçeli Fikret Kırcan

Şehir Tiyatrosunun Bedia'sı

İmzasına rağmen Muvaffak İhsan Garan adıyla biliniyor, esasen oyuncu ve yazar olarak tanınıyor. Otuzlu yıllarda çeşitli gazetelerde çizgileri var. Afiş ve ilüstrasyonlar yapmış. Muhsin Ertuğrul'un sinemada kullandığı oyunculardan. Özellikle taramadım ama Son Posta'da işleri olabileceğini tahmin ediyorum. Yukardaki portreler 1934 yılından, aralıklarla Akbaba'da çıkmış. 1938'de Celal Bayar'ı da çizmiş, onun dışında devamı olmuş mu bilmiyorum.

İstanbul Erkek Liseli, Almanca bildiğini düşündürüyor, çizgiler dönem Almanya'sından ilham alınmış, belli, ama bir o kadar ilginçler.

Kırmızı

Zaafları Olmayan Yazarların Ölüleri Sevmeyen Anıları

Anı kitapları, otobiyografiler, deneme adı altında hikâyeleştirilen geçmişe dair anlatılar… Her biri farklı anlatım tarz ve yaklaşımları içerse de ortak özelliklere sahipler. Romanesk özellikler taşıyorlar öncelikle. Hemen hepsinde başarı hikâyeleri anlatılıyor, anlamaktan yorulmuş bir anlatıcı kendini hissettiriyor; kendinden çok geçmişi ve çevresindekileri yorumluyor. Mesafeli bir dilden ziyade romantik bir methiyecilik, iyi-kötü dualizmi öne çıkıyor. Bir genelleme yaptığımın, üstelik böylesi özelliklerin sırf bu toprağın yazarlarına özgü olmadığının farkındayım. Ama bize özgü birkaç abartıdan söz edilebilir diye düşünüyorum. Hani “Divan Edebiyatında mektup ve itiraf yoktur” denir ya bu tespitin anı ve biyografi kitaplarında, özellikle “itiraf” bahsinde temelden değişmediğini söyleyeceğim. Biyografiler genellikle betimleyici ve “merhumun” yakınlarının manevi baskısı altında “steril” yazılıyor. Otobiyografik nitelikli anı kitaplarında ise yazarın hiçbir insani zaafının olmaması pek dikkat çekmiyor. Yazarlar hiç kıskanmamışlar, yalan söylememişler, haksızlık yapmamışlar, pişman olmamışlar sanki. Hep onlar kıskanılmış, haksızlığa uğramış, yalanlarla kandırılmışlar. Yalnızca “önemli insanlar anılarını yazar” gibi bir mantık var olduğundan, çoğunlukla “yazı değil şöhret okunduğundan” anı kitaplarıyla şöhreti merak eden okuyucu kolaylıkla buluşuyor. Böylesi birliktelikten eleştirel bir bakış çıkamıyor, yazarların zaaflarının olmaması hatıra dahi gelmiyor.

Sorun olarak konuşulması gereken bir başka karakteristik daha var. Özellikle anı kitaplarında mevcut olan iyimserlik, yaşamayan insanlar söz konusu olduğunda hemen unutuluveriyor. O “sevgi dolu” yazarın sadece ölüleri eleştirmesi ya da kızarak hatırladıklarının ölüler diyarından seçilmesi bugüne dair hesapların sürdüğünü gösteriyor. Ölüler hakkında rahat eleştiriler yaptıklarından olmalı, ölüler gibi tarihin de konuşamayacağı vehmine kapılıyor yazarlar. Kimi olaylar öylesine anlatıyor ki yapılanı değil tahrifat ahlak dışı saymamız gerekiyor. Bu tahrifatlarla, ölülere ve tarihe karşı takınılan yanlış, hayırsız ve benmerkezci tutumlarla “kavga” etmek gerekiyor. Onlarla ne kadar uğraşılırsa zaafı olmayan yazar maskesinin o denli açığa çıkacağı muhakkak. Yazının sınırlı kapsamı içinde birkaç örnek vermek istiyorum.

Bedii Faik, oldukça renkli, kendini okutan -yayını halen devam eden- Matbuat, Basın derken Medya adlı anılarının ilk cildinde (Doğan Kitap, 2001) Rabia Hatun adıyla bilinen bir edebiyat skandalından söz ediyor. Faik’e bağlı kalmadan bu skandalın gelişimini özetleyelim: İsmail Hami Danişmend, 16. ya da 17.yüzyılda yaşamış bir kadın şairin dörtlüklerini bulduğunu iddia edip yayınlamaya başlar. Rabia Hatun adlı kadın şairin şiirleri ilgi görür, Aile dergisi yüksek telif karşılığında bu şiirleri kullanır. Rabia Hatun’un şiirlerindeki tuhaflık zamanla açığa çıkar, şiirler yüzyıllar önce değil bugün yazılmıştır. Nihad Sami Banarlı, bu şiirlerin dil, vezin, uyak ve söyleyiş bakımından yakın tarihli olabileceğini yazar (Hürriyet, 12.6.1948). Danişmend karşı çıkar, basından da destek alır. Tartışmalar öyle bir noktaya gelir ki Danişmend, şiirleri rahmetli karısının yazdığını [iddia ederek] itirafa zorlanır; basından tepkiler aldığı gibi kendisiyle alay eden fıkraları nedeniyle genç gazetecilerden Bedii Faik ile mahkemelik olur. Olay kısa süre içerinde kapanır, davanın sonuçları pek konuşulmadan unutulur.

Bedii Faik, aynı olayı anılarında öyle bir anlatıyor ki tartışmaların merkezine kendisini koyuyor. Danişmend’in sahtekârlığını nerdeyse o ortaya çıkartıyor. Yazılarıyla Danişmend’i itirafa zorlayan Banarlı bile kendisine gelip “Benim de bu hafta çıkacak 7 Gün’de bu konuyu deşen bir yazım yayınlanacak. Ama siz günlük gazete yazarısınız ve bir alay da sütununuz var, benden daha avantajlısınız ve bundan dolayı da daha tesirli olabilirsiniz” diyerek kendisine yardım ediyor. Faik, skandalı ortaya çıkaran olmakla birlikte Basın camiasında görmezden gelinmesine hayıflanıyor ve anlattıklarını farklı bir bağlama taşıyor. Nihad Sami Banarlı’nın Hürriyet gazetesinde köşe yazarı olduğunu, skandalı bu gazetede yazdığı yazılarla açığa çıkardığını nedense hatırlayamıyor! Ayrıca hafifsediği 7 Gün dergisinin dönemin çoksatar dergisi olduğunu, Faik’in o dönem yazı yazdığı Tasvir ve Son Saat gazetelerinden daha popüler olduğunu bilmiyor mu? Elbette, biliyor. Bedii Faik’te bu türden “unutkanlıklar” çok fazla. Aşırı özgüveni nedeniyle öyle hatırladığını düşünülebilir! Anlattığı olayların aktörlerinin hayatta olmaması yazarken daha rahat davranmasını sağlıyor muhtemelen.

Bir başka örnek: Geçen yıl Eflatun Nuri’nin Benim Adım Eflatun adlı anı kitabı çıktı (Cadde Yayınları, 2005). LeMan grubuna bağlı kültür-sanat dergilerinde daha önce yayınlanmış makalelerinden yapılmış bir derleme olarak gözüküyor çalışma. Geçimini çizerlikle sağlayan insanların dünyalarına ilişkin ayrıntılar var kitapta. Eflatun Nuri’nin anlattıklarında yazımıza konu olacak türden bölümler mevcut. Okurken “yanlış”, “yanlış hatırlıyor” veya “düpedüz yanlış hatırlıyor” diyebiliyorsunuz. Verimli bir örneği –affınıza sığınarak- kısmen uzun bir alıntıyla aktaracağım. Şöyle yazmış Eflatun Nuri: “1952 yıllarında meşhur Tan gazetesinin sahibi ile tarihi romanlarıyla ünlü Abdullah Kozanoğlu Yeni Gazete adında bir gazete çıkarıyorlardı. Yazı İşleri müdürü arkadaşımız Oktay Verel’di. Ben o gazetede Karagöz ile Hacivat’ı yazısız bant olarak çiziyordum; yalnız Karagöz ile Hacivat’ı kartondan kesilmiş gibi değil de normal insanlarmış gibi sadece, profilden değil önden de, arkadan da gösteriyordum. O günlerde yazısız çizmek bir yenilikçilikti. Fakat her gün, Abdullah Ziya ‘Oğlum, Eflatun şunları konuştur; hiç Karagöz ile Hacivat konuşmadan durabilir mi? Biri ‘Hey hak Karagöz’üm’ dediğinde, mesela öbürü ‘On beşe Karaüzüm’ gibi bir şeyler diyecek; en sonunda ‘yıktın perdeyi, eyledin viran’ filan, falan. Sen dinle beni, konuştur şunları inat etme; ister resimli romanlardaki gibi balonlar içine yaz yahut her karenin altına yazılar dizilsin’ diyordu. Ben de her gün bantları gösterip ‘Bakın Abdullah Bey, yazı olmadan da anlaşılmıyor mu?’ diyordum. O da, ‘Anlaşıyor oğlum anlaşılıyor da, beni de anla, dediğim gibi yaparsan daha da anlaşılır, daha da beğenilecek’ diye cevaplıyordu beni. Yine bildiğim gibi yaptım, Oktay Verel’e o gün yazısız bantımı bırakıp gittim. Ertesi gün gazeteye geldim, bir de ne göreyim, Karagöz ile Hacivat’ı konuşturmamışlar mı? Bir sürü balonlar içinde bir geyik muhabbeti o kadar olur. Hemen hesabımı kesin gidiyorum dedim ve toz oldum. Bir kaç gün sonra Memet Fuat’la karşılaştım; gazeteden ayrıldığını söyledim, o ‘Dün Yeni Gazete’de senin Karagöz ile Hacivat tipini gördüm; fakat senin adını yerinde Nehar Tüblek’in adı vardı’ dedi. Hemen bir Yeni Gazete aldım, çok şaşırdım. Aynen benim tiplerim, değişiklik ise [bantın] yazılı olması ve de benim adımın yerinde Nehar Tüblek’in adı konmasıydı!”

Eflatun Nuri, bu alıntıyı bugün yaşamayan Nehar Tüblek’i eleştirmek için kullanıyor. Okur olarak ister istemez, bir yenilikçi olduğu için anlaşılamayan sanatçı Eflatun Nuri ile para için çizen bir başka karikatüristi karşılaştırıyor, farklı bir bağlama çekiliyoruz. Bu alıntıya bakılırsa Eflatun Nuri, gerçekten ilginç bir çalışma yapmış ve konuşkanlığıyla ünlü Karagöz’ü benzeri olmayan bir biçimde tek bir söz, konuşma balonu ya da yazısı kullanmadan yeniden yorumlamış üstelik. Akla gelecek en son soruyla başlayalım: Bu alıntıda yazılanlar doğru mudur? Eflatun Nuri’nin “Konuşmayan Karagöz” çalışması gerçekten var mıdır örneğin?

1952 yılında, İstanbul’da Yeni Gazete adlı bir gazete çıkmamaktadır, 1953 yılında çıkan bir Resimli Yeni Gazete vardır, o da aynı yıl içinde kapanır. Söz konusu Karagöz, 1955 yılında Tan gazetesinde yayınlanmıştır. Oldukça kısa ömürlü bir çalışmadır, 5 Ocak ile 16 Ocak 1955 tarihleri arasında çıkmış; 12 Ocak’tan itibaren çalışmayı Nehar Tüblek çizmiştir. Karagöz bantı bir ortak çalışma ürünüdür, konuları A.Süleyman imzasıyla büyük ihtimal Abdullah Ziya (ya da Oktay Verel) vermekte, Eflatun Nuri (ve daha sonra Nehar Tüblek) çizmektedir. Bu kısa ömürlü çalışmada söz, konuşma balonu ya da yazının kullanılmadığı herhangi bir bant var olmamıştır. Eflatun Nuri ne kadar konuşturduysa Nehar Tüblek de o kadar konuşturmuştur, onun deyişiyle “geyik muhabbeti” söz konusu olmamıştır. “Konuşmayan Karagöz”, Eflatun Nuri’nin “düpedüz yanlış hatırladığı” bir anısıdır diyelim. Alıntıda ismi geçenlerden (Kozanoğlu, Verel, Tüblek) herhangi birisi yaşıyor olsaydı, şüphesiz onlara sorar, bu yanlışları düzeltirdi (!)…

Özellikle tarih söz konusu olduğunda kimi anlatılarla uğraşmanın külfetli ve belli ölçülerde uzmanlık gerektirdiğinin farkındayım. Ancak tahrifatı açığa çıkarmanın sayısız faydası vardır. En azından zaafı olmayan yazarların zaaflarını gösterdiği için önemli, hakkı yenmiş adam hikâyelerini farklı okumalara açtığı için verimli olabilir.

Birgün Kitap, 15.8.2006

Sakin

Üç Hikâye

İlban Ertem, Gırgır’la başlayan komik çizgili, underground eğilimli çizgi roman geleneğimizin öncülerinden. Yıllarca her hafta çizen, sürekli hikâye üreten, ne anlatacağı merak edilen bir usta… 

Üç Hikâye, Ertem’in dünyasından üç ayrı güzel çizgili tefrika. Geceye karşı ışıl ışıl... 

Bodrum’dan Pera’ya, oradan metropole, medya cangılına... Rüzgârın dinlediği bir aşk hikâyesinden “bitti o sevdalar” dedirten kirliliklere… Tekinsiz bir İstanbul. Pâre pâre duman. Cıgaralı sesler, sermayeler, çirkinler, erkeklik pozları, nabız gibi atan kadınlar ve dolanıp duran arzular.

Atlas Tarih'te Çizgi Roman Söyleşisi

Bu ay tarih dergilerinden gidiyorum, Atlas Tarih'le Türkiye'de çizgi roman hakkında bir söyleşi yaptık.

Atom ve Turist Ömer

Sefa (Sofuoğlu) çiziyor, ben yazıyorum. İrem'i Beklerken, her ay Kafa'da....

Tenten Kopyaları

Türkçede yapılan Tenten'in kopyaları, meğerse 2010 yılında Fransızcada yayımlanmış. Fiyatlarına bakılırsa ya az sayıda basılmış ya da dijital kopya olarak, talebe bağlı üretiliyor. Albümleri görüp incelemediğim için bir yorum yapamıyorum ama kapaktaki "İstanbul" vurgusu nedeniyle Türkiye'de bir süreliğine bulunan, gidip gelen bir çizgi roman uzmanının bu işi kotardığını düşündüm. 

Meraklısı linklerden albümlere bakabilir.
link1
link2

şu da ayrıca ilginç, başka versiyonlar varmış çünkü
link3

Bu faslı geçiyorum, ilgimi çeken şu, serüvenlerin üreticisi olarak Şahap Ayhan  gösterilmiş. Nereden bu kanıya varılmış bilemedim. Kimle konuşmuşlar, kim söylemiş, hangi mantıkla bu serüvenleri Şahap Ayhan'ın çizdiğine karar vermişler anlayamadım. Şahap Ayhan, yaşamadığı için soramayacağız. 1991 yılında kendisiyle uzun bir söyleşi yapmıştım, pek çok şey anlattı ama bunları söylemedi. Bana söylemedi diye "olamaz" iddiasında bulunuyor değilim. Geçmişte de bu konuda yazdığım oldu. Bu kopyaları Şahap Ayhan yapmıştır diyemem, çinisi itibarıyla yaptığını düşünmem diyebilirim. 

Daha önce sorulduğunda bu serüvenlerin Şemsi Güner ya da Hayri Önder tarafından yapıldığını düşünüyorum demiştim. Bahadır çizgi romanı nedeniyle bir ilişki kuruluyor galiba...Şahap Ayhan, o yıllarda gazetelerden iyi telif aldığı çizgi romanlar yapıyordu. Gönül de indirmezdi, o paraya da yapmazdı. Yayıncı için bu kopyaları daha genç, daha amatör birisinin yapması daha mantıklı olurdu. 

Bu tür belirsizliklerde iddialı ve kesin konuşmayı sevmiyorum. Konuşulamaz da. Yaşlı insanlardan şahidi olmayan, teyit edilemeyecek şeyler duyuyoruz. Abartıyor, yanlış hatırlıyor, yalan söylüyor olabilirler. İhtimal değil mi bunlar?