Hukuka Ekonomi Politik Eleştiri

Ali Murat Özdemir’in Sözün Mülkiyeti çalışması, alt başlığının içerdiği amaca uygun olarak hukukun ekonomi politiğine odaklanıyor. Payandasını pozitivist yaklaşımların oluşturduğu hukuku, Marksist bir tahlille düşünmeye zorluyor. Marksizmin hayata ve güncel sorunlara ilişkin tepki ve müdahalesini artırmak yönünde bir çabası yok değil kitabın ama asıl olarak hukukun açıklanan bir olgu/alan/birikim olarak ele alınmaması/konuşulmaması mesele edilmiş. Marksizm’in akademideki ağırlığını yitirmesi, sürekli irtifa kaybetmesi ve bu yönde hemen hiçbir çalışmanın yapılmaması böylesi bir çalışma için teşvik edici olmuş, bu anlaşılıyor. Yazar kendi deyişiyle “Hukukun kerameti kendinden menkul bir açıklayıcı ilkeler toplamı sayılmasından” daima rahatsızlık duymuş. Hukukun, bürokrasinin ihtiyaç duyduğu yasal düzenleme(ler) düzeyine indirgenmesi, normların içeriklerinden bağımsız (ve keyfi) olarak bir baskı aracına dönüşmesi, iddia sahibinin kim(liğine) bağlı olarak işlerlik kazanması, hukukun evrenselliği derken kapitalizmin gözardı edilmesi vs... Özdemir, “ateşi harlı tutmanın” bir zorunluluk olduğuna inanarak burjuva hukukuyla uğraşıyor; Marksizmin düşünsel hasım ve alternatifleriyle kıyaslandığında, hatırlatmak ve belirginleştirmek adına doğru olanı da yapıyor. Neo-liberalizmin, onun karşıtıymış gibi görülen sol liberallerin ve şaşaalı sözlerle sunulan sözleşmeci iddiaların yeni ve gerçekten dönüştürücü hiçbir şey söylemedikleri aşikar.

Özdemir, hukuki örgütlenme ve oluşturulan toplumsal yapıyı irdelerken, problemine ideoloji ve ekonomi politik arasındaki ilişkileri değerlendirerek cevap vermeyi tercih etmiş. Bunu yaparken de Althusserci bir perspektif kullanmış. Althusserci Marksizm denildiğinde akla gelen isimlerden (Pecheux, Edelman, Macherey, Balibar) ve bağlantılı yaklaşımlardan (Jessop dahil Düzenleme Okulu çevresi, Poulantzas, Hunt, Fine, Woodiwiss) hayli faydalanılmış. Kitapta Althusserci Marksizm’in Post-Yapısalcılıktan farkını anlatan bir bölüm var. Bu da yazarın ilgili hassasiyetini işaretliyor. Dolayısıyla Sözün Mülkiyeti sadece hukukun ekonomi politiğini yapmaya değil “bugün Marksizmi nasıl tanımlarız?” sorusunu cevaplamaya çalışıyor. Bu girişim de pek çok eski, “eskidiği farz edilen” ve eskiyle çatışan yeni yaklaşımların tartışılmasını içeriyor.

Sözün Mülkiyeti, Hukukun Ekonomi Politiği

Ali Murat Özdemir
Dipnot Yayınları, 2008